HINDUISM IN UGANDA & TRIBAL MARRIAGE CULTURE IN UGANAD: BY LOKANATH MISHRA, MA, LLB, IRS (RTD)

Hinduism in Uganda & Tribal Marriage Culture in Uganda : By Lokanath Mishra, MA, LLB, IRS ( retired).  Uganda, a landlocked country in East Africa, is a treasure trove of natural beauty, rich culture, and resilient people. Known as the "Pearl of Africa," Uganda boasts breathtaking landscapes, from the snow-capped Rwenzori Mountains to the vast savannas teeming with wildlife. The country's diverse culture is reflected in its 56 tribes, each with their own language, customs, and traditions. The Baganda, Basoga, and Bakiga are some of the largest tribes, each contributing to the country's vibrant cultural heritage. Uganda is home to incredible wildlife, including the majestic mountain gorillas, chimpanzees, and lions. The famous Murchison Falls, Queen Elizabeth National Park, and Bwindi Impenetrable Forest are just a few of the many attractions that draw tourists and adventure-seekers. Despite facing challenges like poverty and political instability, Uganda has made significant strides in recent years. The country has invested in education, healthcare, and infrastructure, leading to improved living standards and economic growth. Uganda's warm and welcoming people, stunning natural beauty, and rich cultural heritage make it a hidden gem waiting to be discovered. From the bustling streets of Kampala to the serene shores of Lake Victoria, Uganda is a true African treasure. Uganda's history includes a period of British rule, several coups, and a brutal military dictatorship, before the current president, Yoweri Museveni, came to power in 1986: In 1894, Uganda became a British protectorate. In 1962, Uganda gained independence from Britain and Milton Obote became the first prime minister. In 1966, a significant conflict occurred between Uganda and the Buganda kingdom. In 1971, Idi Amin overthrew Milton Obote and ruled Uganda for eight years. Amin's rule was characterized by mass killings and economic decline. In 1979, Amin was ousted as a result of the Uganda-Tanzania war. After Amin's fall, a series of other leaders came to power before Yoweri Museveni became president in 1986. Since Museveni's rise to power, Uganda has also contended with a 20-year insurgency in the north led by the Lord's Resistance Army. Uganda is a presidential republic with a multi-party system. The government is divided into three branches: 1. Executive: The President is the head of state and government, and is elected by popular vote for a five-year term. The President appoints a Prime Minister and Cabinet. 2. Legislative: The unicameral Parliament is composed of members elected by popular vote for five-year terms. 3. Judicial: The Supreme Court is the highest court, followed by the Court of Appeal and High Court. However, Uganda has been criticized for its authoritarian tendencies and human rights abuses under the long-time rule of President Yoweri Museveni. Hinduism in Uganda : Hinduism in Uganda arrived when the colonial British Empire brought Hindus along with other Indian workers to its East African colonies in late 19th and early 20th centuries. The largest arrival of Hindu immigrants to Uganda, some educated and skilled but mostly poor and struggling from the famine-prone areas of Punjab and Gujarat, was to help construct the Kenya-Uganda Railway connecting landlocked parts of Uganda and Kenya with the port city of Mombasa. The largest departure of Hindus from Uganda occurred when General Idi Amin expelled them and seized their properties in 1972. In addition to building major infrastructure projects, Hindus were a part of a global movement of workers to parts of British East Africa, aimed at helping the British government to establish services, retail markets and administrative support. The British invited Indian laborers as local skilled labor was unavailable. At the peak of the infrastructure projects in Uganda-Kenya, 32,000 people were brought in from India. Nearly 2,500 workers died because of difficult and unsafe working conditions during these projects. After the project ended, nearly 70% of the workers returned to India, while some 6,000 were absorbed in railway and other British operations such as retail and administration. Those who remained included Hindus, Muslims, Jains and Sikhs. Many from this ethnic group became financially successful. There were about 355,497 (0.93%) Hindus in Uganda in 2015 . After colonialism ended, Hindus (along with Jains and Sikhs) were discriminated against in East Africa including Uganda. This was a part of the policies of various East African governments in their promotion of Africanization based on laws and policies under which commercial and professional sectors of the economy had to be owned by indigenous Africans. The Hindus, along with Jains, Sikhs, Jews and other religious groups, were affected during this period of xenophobic targeting of Asians and Europeans by African leaders. When General Idi Amin came to power by overthrowing an elected government in Uganda, he adopted a policy of religious and ethnic cleansing against people of Asian religions. Himself a Muslim, he announced that he had a dream, where "Allah told him that the Asians, exploiters who did not want to integrate with the Africans, had to go". In 1972, he selectively expelled the Hindus along with other Asians from Uganda, and seized their properties. Most of those expelled were second or third generation Hindus, many with dual Ugandan and British citizenship. While he expelled Hindus and people of other religions with origins in India, Idi Amin did not expel Christians of British or French origins living in Uganda. The expelled Hindus mass migrated to other countries during this period, particularly the United Kingdom (28,000 refugees ) India (15,000 refugees), Canada (8,000 refugees), the United States (1,500 refugees) and in smaller numbers to other countries such as Australia. The expulsion removed most of Uganda's "industrialists, traders, artisans and civil servants", states Christopher Senyonjo, and their properties were re-allocated to civilians and Ugandan Army officials who supported Idi Amin. Uganda faced a shortage of skilled professionals such as doctors, bankers, nurses and teachers. It triggered a financial crisis and a collapse of businesses, including cement and sugar production, causing long-term economic devastation in Uganda. Twenty years after the Idi Amin expulsion, Uganda reversed its laws selectively targeting Hindus and other Indian religions. This policy, offered in cooperation with the World Bank, included a return of properties seized by Idi Amin's government, such as empty and unused factories, back to the families if they returned and recreated employment. Hindus are a tiny minority in the total Ugandan population of about 27 million. The official demographics lists Christians and Muslims separately, but includes Hindus, Jains, Sikhs, Buddhists and traditional African religions as others. Approximately 65% of the South Asians living in Uganda are Hindus. The main religions in Uganda are: 1. Christianity (around 85% of the population) 2. Islam (around 14% of the population) 3. Traditional African religions and other beliefs including Hindus around 1%. In Uganda, marriage customs vary depending on the tribe and region. Here are some common practices: 1. *Kwanjula* (Introduction): A pre-wedding ceremony where the groom's family introduces themselves to the bride's family, asking for her hand in marriage. 2. *Kukyala* (Dowry payment): The groom pays a dowry, usually in the form of money, cattle, or goods, to the bride's family. 3. *Traditional wedding*: A ceremony where the couple is blessed by elders and leaders, often involving music, dance, and feasting. 4. *Church wedding*: A Christian wedding ceremony, common in Uganda, where the couple exchanges vows and rings. 5. *Polygamy*: Allowed in some cultures, where a man can marry multiple wives. 6. *Clan compatibility*: In some tribes, marriage is only allowed between specific clans or families. 7. Banyakole Tribe : In the Banyakole tribe of Uganda, there is a unique tradition called "Omukago" or "Kukagara". This involves a pre-marital sex test between the groom and with all the bride's aunts both maternal and the paternal aunts. If the bride is not having any auntie, then sisters in law or elder sisters or wives of uncles ( maternal) of the bride are to be selected for the sex test. The purpose is to ensure the couple's compatibility and fertility. Here's how it works: . At least minimum four ladies are to be selected for testing. For maximum there is no limit. - The selected aunts/ sisters in law / elder sisters are usually young and married women and are willing to sex with the groom. - The sex with groom is to be done in well in advance by all the selected aunties/ sisters in law/ elder sisters much before the day of marriage ceremony. - The selected women, then reports back to the family on the groom's performance and fertility. - If the groom passes, the marriage proceeds. Nowadays throughout Uganda the marriage ceremony, involves testing the husband's bed antics and potency. The bride’s aunts/ sisters in law/ sisters will have a sex session with the husband to check how good he is and if he is a type of man who will give their girl children. This is to make sure they are potent. The selected women make sure to check how the man's pipi works down there, and they report to the elders, whether he is a good man or not. During thy act with the man, the selected women note down his sex sweetness. They try all his favorite styles so bride can take a good note of everything about him. After these the selected women call the girl and explain to her how her husband behaves in bed and the styles he likes. They then teach her. After confirmation is done the marriage is allowed. Marriage in Uganda is of great importance as parents derive joy and pride from their children’s marriage. According to the Ugandan tradition, when a girl gets to the age of eight or nine, it is the duty of her aunt to groom her for family life. Virginity in this culture is held in high esteem so the girls must abstain from premarital s€x. The Tribes of Uganda consider the slim physique unattractive. To them, fat is simply sexy. So when girls get to the ages eight and nine, they are required to go through a fattening process. This is usually done to speed up the weight gain of the girls so they can attract a husband. Though the Banyakole marriage practice is unique , however it has been widespread in Uganda and now days all the tribal communities are following the same tradition/ practice . - Now all people of Uganda ( including Christians and Muslims ) except Hindus are following this tradition/ practice. Interestingly, Modernization and Christianity have also led to an incline in this practice. Thus the above marriage traditions / practices at present are to be considered as representative of the entire tribe or region of Uganda 🇺🇬 At present all tribes in Uganda have taken aunties meddling in a couple's marriage to another level. Virginity is highly respected in the entire Ugandan. Since, the bride must be a virgin, the groom must also be great in bed. At the age of eight, the aunt begins to groom the young girl for marriage. Once she develops breasts, she ought not to have sex. A bride who is not a virgin is considered of less value and suffers social exclusion or even the death penalty. The tribes of Uganda consider fatness to be a sign of attractiveness. Young girls are kept indoors and fed non vegetarian meals , millet porridge and a lot of milk to make them fat. All the brother in laws of the groom are to certify the virgin test of the bride. The brothers in law are also asked to "test" to see if the bride is still virgin or otherwise. After the marriage, the selected women will even observe or listen in while the bride and groom engage in sexual activity to help the couple improve their sex life. Although this archaic custom may seem strange, it demonstrates how the tribal people, value virginity.

HAMPTON COURT PALACE ( BY LOKANATH MISHRA)

 Hampton Court Palace: ( by Lokanath Mishra) Visited the Hampton Court Palace which is located in the bank of river Themes, A308, East Molesey KT8 9AU England during the summer ( July, 2024) King of United Kingdom, King Charles III has multiple official residences in the United Kingdom, including Buckingham Palace, Windsor Castle, and the Palace of Holyroodhouse in Edinburgh: Buckingham Palace is the official London residence of the British monarch since 1837, and the administrative headquarters of the monarch. The palace has 775 rooms, including 19 state rooms, 52 royal and guest bedrooms, and 92 offices. The State Rooms are open to visitors every summer. King Charles is living permanently at Buckingham Palace after the Queen's passing, leaving behind Clarence House, which was his main residence for many years. Windsor Castle Home to many people, including the Constable and Governor of Windsor Castle, the Dean of Windsor, and the Military Knights of Windsor. Clarence House Located near St. James's Palace in London, this white building was King Charles' home as a child and has been his main residence since 2003. Many royals use the palace as their London base, including Princess Anne and Princess Alexandra. Highgrove House: Located in Gloucestershire, this country house was purchased by King Charles in 1980. It features eco-friendly features. Before Queen Victoria moved into Buckingham Palace in 1837, the British monarch lived in St James's Palace, which was built by Henry VIII in the 1530s. The palace became the official home of the monarch after Whitehall Palace burned down in 1698. St James's Palace is still the official residence of the Sovereign and is known as the Royal Court, or the "Court of St James's". Many British monarchs had stayed at Hampton Court Palace, including Henry VIII, William III and Mary II, and Queen Anne: Henry VIII Henry VIII's most famous residence, Hampton Court Palace was a symbol of his power and magnificence. The palace was built to be a place of celebration, pleasure, and ostentatious display, and was home to Henry's state and private apartments, as well as the apartments of his queens. All of Henry's queens stayed at the palace, and in 1537, Jane Seymour gave birth to Edward VI in her apartments. In the late 1600s, William III and Mary II moved into the palace and commissioned Sir Christopher Wren to design a baroque palace between 1689 and 1700. They also created many of the palace's gardens, including the Great Fountain Garden and the Privy Garden. Queen Anne's son, William, Duke of Gloucester, was born at Hampton Court Palace in 1689. After Queen Anne's death in 1714, her successor, George I, and his son, George II, were the last monarchs to live at the palace. During their time there, George I commissioned six rooms to be designed by John Vanbrugh in 1717, and George II and his wife, Caroline of Ansbach, commissioned William Kent to design new furnishings and decor, including the Queen's Staircase and the Cumberland Suite. By 1737, George II no longer wanted to use Hampton Court as a royal palace. It was quickly filled with grace and favour residents. Many of them were aristocratic widows in straitened circumstances, who were offered free accommodation in return for their husbands’ services to the monarch. The various apartments, although extremely grand, not always the most comfortable places to live. Residents regularly complained that the palace was 'perishingly cold' and damp, and some had no access to hot water. In 1838, Queen Victoria ordered the gates of Hampton Court Palace be 'thrown open to all her subjects' as an early act of generosity. Visitors flocked to enjoy the stunning palace architecture, get lost in the Maze and relax in the beautiful gardens. By 1881, over ten million visitors had been recorded, a huge number for the time. Hampton Court Palace was one of the few attractions open on a Sunday, the only day working people had to visit. Visitors arrived by every possible means: from boat to public coach. Their journeys were made easier by the railways arriving at Hampton Court in 1849. However, this sudden rush was not altogether welcomed by the grace and favour residents who had previously enjoyed exclusive rights to the palace gardens. They complained that the gardens became ‘hell on earth, the people come intoxicated and the scenes in the gardens on the Lord’s day are beyond description’. Despite the complaints, the number of visitors rose steadily year on year. The public were eager for novelty, and applauded the gardeners’ effort to put the palace gardens in the forefront of fashion. Patriotic displays of mass bedding celebrated the coronation of George V in 1911, for example. The palace is still a magnet for visitors from all over the world. One of the newest attractions for families is the Tudor-inspired Magic Garden, which was opened in 2016 by the Duchess of Cambridge. The Great Hall, looking up towards the hammerbeam roof. The roof was designed by King Henry VIII's Master Carpenter, James Nedeham. Originally it would have been painted with blue, red and gold. The Great Hall built by King Henry VIII replaces a smaller hall on the same site. The Hall is an entranceway to the King’s state apartments and was a communal dining room. Here up to 600 members of the court would eat in two sittings, twice daily. The Indian Army soldiers encamped at Hampton Court Palace in the early 20th century. During the first half of the 20th century, soldiers from the Indian Army camped in the grounds of Hampton Court Palace on a number of occasions. They were invited to join the coronation celebrations of Edward VII (1902), George V (1911) and George VI (1937), as well as the First World War peace parades in 1919. In 1919, almost 1,800 Indian Army officers, soldiers and civilian workers stayed in a camp specially created to house them during their stay. At the time, this was one of the largest gatherings of people from India and South Asia ever assembled in Britain. In late July 1919 one of the most extraordinary but forgotten visits to Hampton Court took place, when a contingent of nearly 1800 troops from the Indian Army, including their British and Indian officers, marched through the palace gates and out onto the golf course on Home Park, where they camped for the next two months. They returned to a shattered Europe by ship from Mumbai (then known as Bombay) months after the armistice that ended the First World War, to join in the national Peace Celebrations with soldiers from around the British Empire who had fought alongside each other. The Indian Army troops were representatives of the more than 500,000 who fought in the war, from the Western Front in France and Belgium, to the Middle East and Far East. When world war broke out in 1914 there was a reluctance by the British to allow Indian soldiers to fight alongside white troops, but this was soon abandoned as the relatively small British Army and its allies struggled against overwhelming German forces. "The Indian Expeditionary Force arrived in the nick of time and saved the British soldiers “ said Lord Curzon, former Viceroy of India, 1917. "Do not think this is war. This is not war. It is the ending of the world. This is just such a war as was related in the Mahabharata about our forefathers “ said one wounded Rajput army officer to a relative in India on 29 January 1915. The peace contingent made up probably the largest movement of people from the Indian subcontinent to Britain at the time - certainly from rural India - and made a great impression on the nation, which was captured in the press and even early news reels. The plan had been for the contingent to join the Victory Parade on the 19th July, but when the Peace Treaty of Versailles was finally signed during their voyage it was obvious they would not arrive in time. When influenza broke out on board ship, very sadly leaving five men dead, their journey seemed fruitless. However, King George V led calls for the troops to have their own parade on 2nd August. On a blazing summer day they marched past the new Cenotaph memorial in Whitehall, bearing banners with the names of the places across the globe where they had fought. Crowds turned out to cheer, women threw flowers and bands of Guards played at the head of their parade. The march ended with a review by the King and a garden party at Buckingham Palace, at which 19 year-old Gurkha Naik Karanbahadur Rana was presented with his Victoria Cross. I HEARTILY THANK ALL MY INDIAN SOLDIERS FOR THEIR LOYAL DEVOTION TO ME AND TO MY EMPIRE, AND FOR THEIR SUFFERINGS CHEERFULLY BORNE IN THE VARIOUS CAMPAIGNS IN WHICH THEY HAVE SERVED IN LANDS AND CLIMATES SO VERY DIFFERENT FROM THEIR OWN. From King George V's speech on 2nd August 1919 Indian troops saluting the Cenotaph on their Victory Parade in Whitehall, London 1919 For over six weeks the soldiers were well looked-after and entertained on tours of London and across Britain, as their hosts impressed them with the sights and also the military might of the 'home nation'. They toured in red London buses - the same buses that had driven some of them to the Western Front in 1914 – visiting the Tower of London, Madame Tussaud's and a Chelsea football match. There were trips to a secret warship at Portsmouth dockyard, a bombing demonstration on the River Medway, flights at the Handley-Page aircraft factory and even a trip down the River Clyde from Glasgow.p The camp was laid out along the River Thames, with streets separating the British and Indian officers’ bell tents from the other ranks. This was not the first time Indian soldiers had camped at Hampton Court, as the army fell back on plans made for the coronation celebrations of Edward VII and George V in 1902 and 1910. Careful arrangements were made to respect the religious and social customs of the different peoples represented by regiments from across India and its modern neighbours – including Sikhs, Muslims and Hindus. There were separate slaughter pens and kitchens, laundries and latrines (dug toilets) run by civilian camp ‘followers’. Entertainments were laid on including a cinema tent provided by the Young Men’s Christian Association as well as organised sports, and the men were allowed to leave camp with a pass. A souvenir book commemorating the visit to England of 1,800 Indian troops in the Autumn of 1919 to acknowledge the role the Indian Armed Forces played during the First World War. Behind this forgotten story of British and Indian comradeship in victory hides a much more complicated one of India's role in the First World War. The Indian Army was the creation of British colonial rule, built around racial prejudices to secure dominion over the Indian subcontinent. The Peace Celebrations of 1919 brought this great contribution and sacrifice to the public’s attention but as promises of greater self-rule dwindled, this story from the First World War became easier to forget.

FEW WORDS ABOUT ODISHA ( BY LOKANATH MISHRA)

ଓଡ଼ିଶା:- ଖାରବେଳଙ୍କ ତିଆରି ହାତୀଗୁମ୍ଫାରେ ଥିବା ଶିଳାଲେଖ, ଉଦୟଗିରି ଓଡ଼ିଶାର ମାନବ ଇତିହାସ ପୁରାତନ ପ୍ରସ୍ଥର ଯୁଗରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବାର ପ୍ରମାଣ ମିଳେ । ଏଠାରେ ଅନେକ ସ୍ଥାନରୁ ଏହି ଯୁଗର ହାତ ହତିଆର ମିଳିଛି । ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୬୧ରେ ମୌର୍ଯ୍ୟ ବଂଶର ସମ୍ରାଟ ଅଶୋକ ଦୟା ନଦୀ କୂଳରେ ଭୟଙ୍କର କଳିଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧରେ ସେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅପରାଜିତ ଥିବା କଳିଙ୍ଗକୁ ଦଖଲ କରିଥିଲେ । ଏହି ଘଟଣା ପରେ ସେ ଭାରତ ବାହାରେ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମର ପ୍ରଚାର ପ୍ରସାର ନିମନ୍ତେ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଥିଲେ । ପ୍ରାଚୀନ ଓଡ଼ିଶାର ଦକ୍ଷିଣ-ପୁର୍ବ ଏସିଆର ଦେଶ ମାନଙ୍କ ସହିତ ନୌବାଣିଜ୍ୟ ସମ୍ପର୍କ ରହିଥିଲା । ସିଂହଳର ପ୍ରାଚୀନ ଗ୍ରନ୍ଥ ମହାବଂଶରୁ ଜଣାଯାଏ ସେଠାର ପୁରାତନ ଅଧିବାସୀ ପ୍ରାଚୀନ କଳିଙ୍ଗରୁ ଯାଇଥିଲେ । ଦୀର୍ଘ ବର୍ଷ ଧରି ସ୍ୱାଧୀନ ରହିବାପରେ, ଖ୍ରୀ.ଅ. ୧୫୬୮ରେ ଏହି ଅଞ୍ଚଳ ବଙ୍ଗଳାର ସେନାପତି କଳାପାହାଡ଼ଦ୍ୱାରା ଅଧିକୃତ ହୋଇଥିଲା । ଖ୍ରୀ ଅ ୧୭୫୧ରେ ଏହି ଅଞ୍ଚଳ ମରାଠା ମାନଙ୍କ ଅଧୀନକୁ ଆସିଥିଲା । ୧୮୦୩ ମସିହାରେ ଇଂରେଜମାନେ ଏହି ଅଞ୍ଚଳକୁ ନିଜ ଅଧୀନକୁ ନେଇଥିଲେ ତ। ୧୯୩୬ ମସିହାରେ ବିଛିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳ ଗୁଡ଼ିକ ଏକତ୍ର କରାଯାଇ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ କରାଗଲା । ଭାଷାକୁ ନେଇ ଗଠିତ ଏହା ପ୍ରଥମ ରାଜ୍ୟ ଥିଲା । ଗଙ୍ଗ ରାଜା ଲାଙ୍ଗୁଳା ନରସିଂହ ଦେବଙ୍କଦ୍ୱାରା ତିଆରି କୋଣାର୍କ ସୂର୍ଯ୍ୟ ମନ୍ଦିର, ଏହା ଏକ ବିଶ୍ୱ ଐତିହ୍ୟ ସ୍ଥଳୀ । ସିଂହଳ(ଶ୍ରୀଲଙ୍କା), ଜାଭା, ସୁମାତେରା, ବାଲି, ବ୍ରହ୍ମଦେଶ (ମିଆଁମାର), ସାମ (ଥାଇଲାଣ୍ଡ), କାମ୍ବୋଡ଼ିଆ, ଅନାମ (ଭିଏତନାମ), ଚୀନ, ଜବନ (ଜାପାନ), କୁକୁଟ (କୋରିଆ), ମକ୍କସିଖ (ମେକ୍ସିକୋ), ମିସର (ଇଜିପ୍ଟ), ସିମିଳି (ଆରବ), ବାବିଲନ (ଇରାକ) ପ୍ରଭୃତି ସ୍ଥାନରେ କଳିଙ୍ଗର ନିର୍ମାଣ-କଳା ଓ ବାଣିଜ୍ୟ-ସଂସ୍କୃତି-ଇତିହାସର ଚିହ୍ନ ଏବେ ବି ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ସଂମ୍ଭବତଃ ଲୋକତନ୍ତ୍ର ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା । ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୬୧ - ପୃଥିବୀ ବିଖ୍ୟାତ କଳିଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧ ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୧ମ ଶତାବ୍ଦୀ - ଚେଦୀ ରାଜବଂଶର ସମ୍ରାଟ ମହାମେଘବାହାନ ଐର ଖାରବେଳଙ୍କ ରାଜତ୍ୱ, କଳିଙ୍ଗର ପରିସୀମା ଆଗଙ୍ଗା-କାବେରୀ, ତଥା ପଶ୍ଚିମ ଓ ମଧ୍ୟ ଭାରତକୁ ବିସ୍ତାରିତ । ଜୈନ ଧର୍ମର ପ୍ରସାର । ୩ୟ-ଷଷ୍ଠ ଶତାବ୍ଦୀ - ଗୁପ୍ତ-ରାଜବଂଶ, ହର୍ଷବର୍ଦ୍ଧନ, ଦ୍ୱିତୀୟ ପୁଲକେଶୀ, ମାଠର, ଭୌମକର ଇତ୍ୟାଦି ବିଭିନ୍ନ ରାଜାଙ୍କ ଶାସନାଧୀନ ୭୯୫ ଖ୍ରୀ. - କେଶରୀ ରାଜବଂଶ । ଯଯାତି କେଶରୀ କଳିଙ୍ଗ, କୋଶଳ ଓ ଉତ୍କଳକୁ ଏକତ୍ର କଲେ ।ଜଯାଜପୁରରେ ରାଜଧାନୀ ସ୍ଥାପନ । ୧୦୭୮-୧୪୩୪ ଖ୍ରୀ. - ଗଙ୍ଗବଂଶର ଅନନ୍ତବର୍ମା ଚୋଳଗଙ୍ଗ ଦେବଙ୍କ ରାଜତ୍ୱ ପ୍ରାରମ୍ଭ । ୧୦୭୮-୧୧୫୦ ଖ୍ରୀ. - ଚୋଡ଼ଗଙ୍ଗ ଦେବଙ୍କ ରାଜୁତି । ପୁରୀ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିର ନବୀକରଣ ପ୍ରାରମ୍ଭ । କଟକ ହେଲା ନୂଆ ରାଜଧାନୀ (ପ୍ରାୟ ୧୧୭୦ ଖ୍ରୀ.) । ୧୧୭୦-୧୧୯୮ ଖ୍ରୀ. - ଦ୍ୱିତୀୟ ଅନଙ୍ଗଭୀମଦେବ । ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିରର ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ସମାପ୍ତ । ୧୨୨୯ ଖ୍ରୀ. - ତୃତୀୟ ଅନଙ୍ଗଭୀମଦେବଙ୍କଦ୍ୱାରା ବାରବାଟି ଦୁର୍ଗ ନିର୍ମିତ । ୧୨୩୮-୧୨୬୪ ଖ୍ରୀ. - ଲାଙ୍ଗୁଳା ନରସିଂହଦେବ । କୋଣାର୍କ ସୂର୍ଯ୍ୟ ମନ୍ଦିର ନିର୍ମିତ | ୧୪୩୫-୧୫୪୧ ଖ୍ରୀ. - ଗଜପତି ରାଜବଂଶ । ଆଗଙ୍ଗା-ଗୋଦାବରୀ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ । ୧୪୩୫-୧୪୬୬ ଖ୍ରୀ. - (ନବକୋଟି କର୍ଣ୍ଣାଟ ଉତ୍କଳ ବର୍ଗେଶ୍ୱର) କପିଳେନ୍ଦ୍ରଦେବ । ଗଂଗା ଠାରୁ ଗୋଦାବରୀ ଥିଲା ଓଡିଶା । ୧୪୯୭-୧୫୪୧ ଖ୍ରୀ. - ରାଜା ପୁରୁଷୋତ୍ତମଦେବ ଓ ତାଙ୍କପରେ ପ୍ରତାପରୂଦ୍ରଦେବ । ୧୫୬୮ ଖ୍ରୀ. - ଓଡ଼ିଶାର ଶେଷ ସ୍ୱାଧୀନ ହିନ୍ଦୁ ଶାସକ ମୁକୁନ୍ଦଦେବ ପରାସ୍ତ । ବଙ୍ଗର ମୁସଲିମ ଶାସକ ସୁଲେମାନ କରାଣୀ ତଥା ତାଙ୍କ ସେନାପତି କଳାପାହାଡ଼ଦ୍ୱାରା ଓଡ଼ିଶା ଅଧିକୃତ । ୧୫୭୬ ଖ୍ରୀ. - ମୋଗଲମାନଙ୍କର ଓଡ଼ିଶା ଅଧିକାର । ୧୭୫୧ ଖ୍ରୀ. - ମରହଟ୍ଟାମାନଙ୍କର ଓଡ଼ିଶା ଅଧିକାର । ୧୮୦୩ ଖ୍ରୀ. - ୧୪ ଅକ୍ଟୋବର: ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଓଡିଶା ଅଧିକାର କଲେ। ୧୯୧୨ ଖ୍ରୀ. - ବିହାର-ଓଡ଼ିଶା , ବଙ୍ଗରୁ ଅଲଗା ପ୍ରାନ୍ତ ଭାବେ ଗଠିତ । ୧୯୩୬ ଖ୍ରୀ. - ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରାନ୍ତ ଗଠିତ । ୧୯୪୭ ଖ୍ରୀ. - ସ୍ୱାଧୀନ ଭାରତର ଏକ ରାଜ୍ୟ ଭାବେ ଓଡ଼ିଶା ମାନ୍ୟତା-ପ୍ରାପ୍ତ । ୧୯୪୮ ଖ୍ରୀ. - ଭୁବନେଶ୍ୱର ନୂତନ ରାଜଧାନୀ ଓଡିଶାରେ ଗଙ୍ଗବଂଶ ୧୪୩୪ ଯାଏଁ ଥିଲା । ତାହା ପରେ କପିଳେନ୍ଦ୍ରଦେବ, ପ୍ରତାପରୁଦ୍ରଦେବ, ଗୋବିନ୍ଦ ବିଦ୍ୟାଧର, ମୁକୁନ୍ଦ ହରିଚନ୍ଦନ ଓଡ଼ିଶାର ଶାସକ ଥିଲେ। ପରେ ଓଡ଼ିଶା ଆଫଗାନମାନଙ୍କ ହାତକୁ ଆସିଲା ଓ ୧୫୬୮ରେ ଓଡ଼ିଶା ମୋଗଲମାନଙ୍କ ଶାସନାଧୀନ ହେଲା । ଏହି ସମୟରେ ୧୭୫୫ ଖ୍ରୀ. ବେଳକୁ ଓଡ଼ିଶାରେ ଅତ୍ୟାଚାର, ଲୁଣ୍ଠନ, ଅରାଜକତା ଆଦି ବହୁ ମାତ୍ରାରେ ବ୍ୟାପୀ ଯାଇଥିଲା । ୧୮୦୩ରେ ଇଂରେଜମାନେ ଓଡ଼ିଶା ଅଧିକାର କଲେ । ୧୮୧୭ ଖ୍ରୀ.ରେ ପାଇକମାନେ ଇଂରେଜ ବିରୋଧରେ ଲଢ଼େଇ ଆରମ୍ଭ କଲେ । ଇଂରେଜମାନେ ନିର୍ମମ ଭାବରେ ଏହି ବିଦ୍ରୋହକୁ ଦମନ କରିଥିଲେ । ୧୮୧୭ରେ ଖୋରଧା ରାଜା ମୁକୁନ୍ଦଦେବ ବନ୍ଦୀ ବେଳେ ମୃତୁ ବରଣ କଲେ । ଯଦିଓ ୧୬ଶ ଓ ୧୭ଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଓଡ଼ିଶାର ବାହାର-ବାଣିଜ୍ୟ ଉନ୍ନତି ସାଧନ କରିଥିଲା, ତଥାପି କେଇ ବର୍ଷର ରାଜନୀତିକ ଅସ୍ଥିରତା ସକାଶେ ଅର୍ଥନୀତିର ପ୍ରଗତି ବାଧା ପାଇଥିଲା । ୧୯୩୬ ମସିହା ଅପ୍ରେଲ ପହିଲା ଦିନ ଛଅଟି ଜିଲ୍ଲା କଟକ, ପୁରୀ, ବାଲେଶ୍ୱର ଗଞ୍ଜାମ କୋରାପୁଟ ଓ ସମ୍ବଲପୁରକୁ ନେଇ ୩୨,୬୯୫ ବର୍ଗମାଇଲ ଓ ୮୦ଲକ୍ଷ ୪୩ହଜାର ୬୮୧ ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ନେଇ ନୂତନ ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା । ୧୯୪୮ ମସିହା ଜାନୁଆରୀ ପହିଲା ତାରିଖରେ ୨୩ଟି ଗଡ଼ଜାତର (ଆଠଗଡ଼, ଆଠମଲ୍ଲିକ, କଳାହାଣ୍ଡି, କେନ୍ଦୁଝର, ଖଣ୍ଡପଡ଼ା, ଗାଙ୍ଗପୁର, ଢେଙ୍କାନାଳ, ତାଳଚେର, ତିଗିରିଆ, ଦଶପଲ୍ଲା, ନରସିଂହପୁର, ନୟାଗଡ଼, ନୀଳଗିରି, ପାଟନା, ପାଲଲହଡ଼ା, ବଉଦ, ବଡ଼ମ୍ବା, ବଣାଇ, ବାମଣ୍ଡା, ରଣପୁର, ରେଢ଼ାଖୋଲ, ସୋନପୁର ଓ ହିନ୍ଦୋଳ) ଓଡ଼ିଶା ସହିତ ମିଶ୍ରଣ ହୋଇଥିଲା । ପରେ ମୟୂରଭଞ୍ଜର ଓଡ଼ିଶା ସହ ମିଶ୍ରଣ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ଗଡ଼ଜାତ ମିଶ୍ରଣ ପରେ ଓଡ଼ିଶାର ଲୋକସଂଖ୍ୟା ପହଞ୍ଚିଲା ୧କୋଟି ୪୬ଲକ୍ଷ ୪୫ହଜାର ୯୪୬ରେ ଓ କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ହେଲା ୬୦ହଜାର ୧୭୦ ବର୍ଗମାଇଲ । ୧୯୫୦ ଜାନୁଆରୀ ୨୬ତାରିଖରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ଆଉ ୭ଟି ଜିଲ୍ଲା ଯୋଗହେଲା ମୋଟ ଜିଲ୍ଲା ସଂଖ୍ୟା ହେଲା ୧୩ । ୧୯୯୩ ଏହି ୧୩ଟି ଜିଲ୍ଲା ପୁନର୍ଗଠିତ ହୋଇ ୩୦ଟି ଜିଲ୍ଲା ହେଲା ।

CHINESE ODISHI DANCER MADE HISTORY ( BY LOKANATH MISHRA)

Odissi (Odia: ଓଡ଼ିଶୀ) dance is a major ancient Indian classical dance that originated in the temple of Prabhu Shri Jagannath, Puri and other famous temples in Odisha. Odissi is believed to be one of the oldest surviving classical dance forms in the country, originating its roots dating back to the Prabhu Shri Jagannath temple of Puri in the 2nd century BCE. As with all other classical dance forms of India, Odissi was also performed as a part of temple worship. The theoretical foundations of Odissi trace to the ancient Sanskrit text Natya Shastra, its existence in antiquity evidenced by the dance poses in the sculptures of Kalingan temples and archeological sites related to Hinduism, Buddhism and Jainism. It was suppressed under the Muslim and British Rule. The suppression was protested by the Indians, followed by its revival, reconstruction and expansion since India gained independence from the colonial rule. Odissi is traditionally a dance-drama genre of performance art, where the artist(s) and musicians play out a story, a spiritual message or devotional poem from the Hindu texts, using symbolic costumes,body movement, abhinaya (expressions) and mudras (gestures and sign language) set out in ancient Sanskrit literature. During the Sultanate and Mughal era of India, the temple dancers were moved to entertain the Sultan's family and courts. They became associated with concubinage to the Sultanas and Moguls The Odissi dance likely expanded in the 17th century, under Gajapati King Ramachandradeva's patronage. This expansion integrated martial arts (akhanda) and athletics into Odissi dance, by engaging boys and youth called Gotipuas, as a means to physically train the young for the military and to resist foreign invasions. According to Ragini Devi, historical evidence suggests that the Gotipuas tradition was known and nurtured in the 14th century, by Raja of Khordha. During the British Raj, the officials of the colonial government ridiculed the temple traditions, while Christian missionaries launched a sustained attack on the moral outrage of sensuousness of Odissi and other Hindu temple dance arts. In 1872, a British civil servant named William Hunter watched a performance at the Jagannatha temple in Puri, then wrote, "Indecent ceremonies disgraced the ritual, and dancing girls with rolling eyes put the modest worshiper to the blush...", and then attacked them as idol-worshiping prostitutes who expressed their devotion with "airy gyrations". Christian missionaries launched the "anti-dance movement" in 1892, to ban all such dance forms. The dancers were frequently stigmatized as prostitutes by Europeans during the colonial era. In 1910, the British colonial government in India banned temple dancing, and the dance artists were reduced to abject poverty from the lack of any financial support for performance arts, combined with stereotyping stigma. The temple dance ban and the cultural discrimination during the colonial rule marshaled a movement by Hindus to question the stereotypes and to revive the regional arts of India, including Odissi. Due to these efforts, the classical Indian dances witnessed a period of renaissance and reconstruction, which gained momentum particularly after Indians gained their freedom from colonialism. Odissi, along with several other major Indian dances gained recognition after efforts by many scholars and performers after 1947. Now Odishi dance is being performed by modern dancers throughout the world 🌎 At present there are many odishi dancers of foreign countries are performing Odishi dance. Many Muslim and Christian dancers are also performing Odishi dance in USA, Canada 🍁, Australia, UK, 🇯🇵 Japan, 🇩🇪 Germany, 🇫🇷 France etc. The first Chinese Odishi dancer Zhang Jun had passed away in 2012. Chinese Odissi dancer Wu Kan was learnt Odishi dance form Guru Kelucharan Mohapatra’s Odissi institution . Chinese Odishi dancer Soo Mei Fei was learnt Odishi dance at the age of seventeen, along with her classmates at National Junior College of Singapore . Recently one Chinese dancer makes history by performing Odishi and 'Arangetram' in China . Lei Muzi, a 13-year-old school student, made her solo dance debut on Sunday (August 11) in front of the celebrated Bharatanatyam dancer Leela Samson, Indian diplomats and a large audience of Chinese fans. Lei Muzi, the Chinese Bharatanatyam student, performs at the first ever Arangetram, and Odishi dance in Beijing, China on August 11, 2024. For ardent Chinese fans of Indian classical art and dance forms who devoted their lives to learning and performing them for decades, her debut was a moment of history and a milestone as it was the first-ever “Arangetram” - Bharatnatyam's graduation ceremony - in China.

Images of Lord Shri Jaganath and Shri Mandir in Royal Caribbean Cruise 🚢: ( by Lokanath Mishra ): Jai Prabhu Shri Jaganath ! On 27.09.2023 my family ( my self, wife, son, daughter in law, grand daughter, grandson total six) joined the Explorer of the Seas in Galveston , Houston, USA by Royal Caribbean cruise ship 🚢 From here I along with my family headed across the Sea to Mexico. No stops – just water. It’s not a typical cruise experience but it gives me a good chance to explore what there is to do on the sea. Very interestingly, I found the images of lord Shri Jaganath and Shri Mandira in different places of the cruise ship. I was very much surprised to see such beautiful images of Prabhu Shri Jaganath in the Royal Caribbean’s cruise ship. I inquired from different sources to ascertain about such images but no one was able to furnish any information about such images. However at last one Mr. K. S. Patil ( a inhabitant of Goa) who is working in the housekeeping section of the cruise ship since last five years has thrown light about such images. He has said the following: - -/-That The Royal Caribbean’s cruise 🚢 which is running in between USA ( Galveston) and Mexico ( Cozumel ) can carry more than 5,500 guests and more than 1,600 crew members. During the year 2020 this cruise ship had a major outbreak on board, with the ship quarantined from 24 February 2020 for about one month and detained at Cozumel. Of 7,100 passengers and crew, around 400 people became infected in Covid-19. This fact was reported in media . During that particular incident one Patel’s family was traveling in the cruise ship and this family was consisting of 12 members including children. This family was also detained along with 7,100. During that particular time every one in the cruise ship were panicked along with the chief except the Patel’s family members who constantly looking at the images of lord Shri Jaganath and started making prayers to save all the 7,100 persons. All the family members also did Hare Krishna bhajan in front of the image of lord ShriJaganath in the deck . All the family members seemed very calm and they were engaged with the bhajan happily. To this many co passengers went upto the family and saw the picture which was of the two round eyes of Lord Jagannath. The Patel family told them that they are worshipping the lord as they believe that they all will be definately saved by Lord Jagannath. The family informed that earlier in their lives they had overcome many difficulties situations by the blessings of the Lord Shri Jaganath. Other passengers were shocked to see such a deep believe . Though many passengers and crews were of other religious origin such as Christians and Muslims etc but they made 200 nos of copies of images of lord Shri Jaganath and all sat in halls and prayers room and started praying Lord Jaganath by keeping His image in front of them . All the people of the cruise ship joined them too for prayers and bhajan . After a few days the passengers found that all the affected passengers were completely cured from Covid-19. All the 7,100 people deeply overwhelmed and emotional and thanked the patel family. Many people told them that their deep believe and devotion led to Lord Jagannath save them all. Since then many images of lord Shri Jaganath are still visible in this cruise ship 🚢— The above 👆 one is the fact about finding of images of lord Shri Jaganath in the cruise ship 🚢. Now let’s see the other aspects of the cruise ship. There are grey skies when I board in Galveston in the afternoon . An ominous sign – perhaps of the hair colour of my fellow passengers. I head straight up on deck and… it’s empty. A cold wind blows across and drags with it the music from a sad speaker. The bar is closed, there’s nobody in the pool. On third day we along with most of the passengers were using the day in port to go out and explore mexico. By the afternoon, the sun has come out and the passengers have come on board and many are up on the top decks. The bars are open and a band is playing calypso pop in front of the pool. There’s movement and noise everywhere and, as we start to pull out of port, I get rather excited. I run around, trying to look at everything from different angles, waving to the people I imagine are on shore, thinking about what suckers they are, not here on this enormous cruise ship. Hasn’t my tune changed!! By definition, a cruise ship is designed to take you to new places. One of the great appeals of travelling like this is that you never have to change rooms but you can be in a new city every day. It’s a bit like teleportation – just with a bit of a longer wait and more bingo. So it’s a strange experience for me to have several days where there is no new place. Although, having said that, the Explorer of the Seas is a new place for me so I decide to treat the ship as the destination. Life on a ship is different to life on land. You lose perspective. Everything you need to know is contained within this metal hull. You lose sense of time and even sense of the date. Luckily there is a reminder on the floor of every elevator of what day it is. (I don’t know who replaces them but they seem to be up to date even minutes after midnight.) Royal Caribbean clearly realises that cruise ships are more than transportation these days and they have decked out the whole vessel with things to do. Up top there is a putt putt course (from which I lose a ball somewhere overboard…), a surf machine called a Flow Rider and even a climbing wall. All of them are relatively empty for the days I am on the cruise because this trip is aimed at an older market. Now that it’s based in Australia and it becomes more of a family and party ship, I imagine this will be a popular. Of course there are pools and hot tubs, conveniently located close to bars and the self-serve ice cream machine (I swear someone filled up a pint glass and not a cone one time!). But these are standard fare on cruise ships these days. Explorer of the Seas takes the facilities even further – with an ice rink and a 3D cinema a few floors below. Some people choose not to use any of them, it seems. As I mentioned, the passengers on this trip are older than usual – mainly because of the length of the route In fact, about 900 of the 3000 passengers have come all the way from Southampton in the UK – more than two months at sea. So it makes sense that many people just spend their days sitting on a deckchair reading a book, doing crossword puzzles, or crocheting . But you can’t do that all the time and if the surf machine and the climbing wall aren’t your style… well, then there’s the social agenda! A chirpy blonde young British woman is reading out the answers to the evening’s trivia competition at one of the bars on level four. There are several trivia events each day and they each have a different theme. This one is ‘Eighties Music’. (I think it is referring to the decade, not the age of the participants.) The blonde compere reveals one of the answers from a musical question: “Yes, it’s ‘Land Down Under’ by Men at Work.” Someone quickly shoots up their hand, and shouts out even faster: “Excuse me. I think you’ll find that the correct name of the title is just ‘Down Under’, thank you very much!” Some people take their social events at sea very seriously. And fair enough – after all, there are some free Royal Caribbean pens on offer as a prize! Every evening a programme of events for the next day is delivered to your room and it’s an impressive collection of activities. There are the aforementioned trivia competitions and bingo games. There are lectures from experts and, interestingly, casual debates where people sit around one of the bars and are led through a discussion on a topic. (I’m amused, as I wander through the ship trying to find a good spot for wifi, that I stumble upon a debate going on in a pub about whether constantly being connected online is a good or a bad thing.) There are organised gatherings for people with different interests and even a regular lunch for those who are travelling solo, so they can get to know some of their fellow passengers. When I see groups of people sitting at tables around the ship playing cards together, I wonder whether they knew each other beforehand or met on board. If I had to bet, I would guess the latter. (Well, if I really had to bet, I would go to the casino – have I mentioned there’s one of them on the ship too?) One evening I meet an Australian woman who has been on several cruises but tells me this is her first one alone. She’s had a great time so far, though, and has made plenty of new friends. She’s alone right now, though, because she wanted to come and listen to the performer at one of the pubs. This singer/guitarist plays most nights and has a loyal following amongst the passengers. I can see why – when I come back the next night he has learned a couple of songs that I requested the previous evening that he didn’t then know. There’s no shortage of entertainment on Explorer of the Seas and different venues across the ship have singers, comedians, cabaret artists and dancers all throughout the day and well into the night. It’s impossible to see it all and, even within the one ship, you would feel lost if you tried. I do feel lost at first and, to get my bearings, I use the main eating area as a navigation point. (My room is down 6 floors on the right; the gym is on the 10 th level towards the front; the library is… oh, I don’t think I ever found the library.) My son’s cabin is in 8th floor. It makes sense to use this restaurant as a constant reference because I am there constantly. One of the things I love about being on a ship is I don’t have to go out in search of food three times a day (as I usually do when travelling on land). I know that when I’m hungry, all I have to do is walk in to Windjammers (as it’s called) and there will be a buffet selection to choose from. Oh well, I had two breakfasts as well so I might as well just succumb to cruising life and keep on eating. I imagine it would get a bit tiresome to go to the buffet three times a day (or more, if you’re like me) if you’re on a long cruise. Which is why there are a few other options on board. There is a more formal restaurant spread over three levels where you will be served courses at your table, rather than having to go up to the buffet. The food is of a similar quality (very good, I must say) and I feel that you would come here for a change of scenery and style, more than anything else. But there are also new dining experiences that have been added to Explorer of the Seas that I think are pretty impressive. I try out three high-end restaurants during the time I’m on the ship. First there’s the steak restaurant where the meat is cooked perfectly, there’s the Italian restaurant where (like most Italian meals) there’s much more than I can finish eating, and then the Japanese restaurant with fantastic sushi and sashimi. (When the ship lurches a bit while at dinner, I joke with my travel companions that we just hit a whale and it’ll be on the table soon. I am sure the waiter laughs and then looks nervously at the kitchen!) The meals at Windjammers and the other main dining room and free (well, included in the cruise ticket), but these other restaurants have an extra cost. At the Japanese restaurant, you pay by the item – but the other two have a fixed extra cost (about US$25-$30) and then you can order as much as you want from the menu. Ultimately it’s this variety on the ship that we find so pleasurable during the cruise. Oh, and we also like the familiarity and routine. I guess it’s that combination. When you don’t want to think, you don’t have to. You can wander up to get food without making a decision, you can sit by the pool and read a book, you can find the guitarist at the same pub doing the songs you asked for the night before. You don’t even have to choose new requests! But when you get a little bored or feel like doing something fresh, there are always plenty of options available to you. The mind can be challenged at trivia or at a debate; the body can be invigorated climbing up a wall or on a surf machine; social skills can be put to good use with new friends. Jai lord Shri Jaganath.

 

Radha Madhav Dham is the largest Hindu temple and ashram complex in the United States. With the Gracious blessing of Jagadguru Shree Kripaluji Maharaj (Shree Maharajji), Radha Madhav Dham was established in 1990 as the main U.S. center of Jagadguru Kripalu Parishat. Radha Madhav Dham is situated on a picturesque 220-acre property in the Hill Country south of Austin, Texas. The rolling land, blanketed by wildflowers in the spring, and beautified by the meandering stream Kalindi, rises to the highest point in Hays County at the top of Barsana Hill. The temple and ashram buildings are surrounded by charming gardens, walking paths, fountains and ponds. The many peacocks add a flourish of iridescent color to the surroundings, and their calls echo across the fields as they announce themselves to all passers-by. The delightful landscape lends itself to leisurely walks and meditation in its secluded holy places. Designed as a representation of the holy land of Braj in India where Shree Radha Rani and Shree Krishna appeared about 5,000 years ago, all the important holy places of Braj like Govardhan, Radha Kund, Prem Sarovar, Shyam Kuti and Mor Kuti are represented in Radha Madhav Dham, where the natural stream, named Kalindi, represents the Yamuna river of Vrindaban. Anyone who visits Radha Madhav Dham experiences the same Divine serenity that was found in the ancient ashrams of the Saints of Vrindaban. It has become a place of pilgrimage for millions of devotees living in the western world. The centerpiece of Radha Madhav Dham is Shree Raseshwari Radha Rani Temple. This temple, with its magnificent architecture and exquisitely designed shrine with elegantly decorated Deities of Radha and Krishna, is the only temple in the world that represents the true nikunj darshan of Radha Krishna as described in the Radhikopnishad and the writings of the Great Masters of Vrindaban. Sitting in such a temple, while chanting the names of Radha Krishna during satsang, gives a thrill of bhakti that must be experienced. Every year, over 50,000 people visit Radha Madhav Dham. There is a unique accommodations where overnight guests stay and take part in the delicious vegetarian meals. Many make use of the rental facilities for family events and private functions. Many come back again and again to enjoy the devotional living experience that Radha Madhav Dham provides. Radha Madhav Dham (Barsana Dham), was established in 1990, as the main US Center of the International Society of Divine Love, which was founded in the 1970s. Radha Madhav Dham was built to be a representation of the holy land of Braj in India where Radha and Krishna are believed by Hindus to have appeared, around 5,000 years ago. It has been designed as a place of pilgrimage in America.Areas of Radha Madhav Dham have been developed to be the places for meditation. Places of Braj like Govardhan, Radha Kund, Prem Sarovar, Shyam Kuti, etc. are represented in Radha Madhav Dham where a natural stream named Kalindi represents the Yamuna river of Vrindaban.( by Lokanath Mishra)

THE BHAGAVAD GITA IN ODIYA SIMPLE LANGUAGE.

 
 

(The Bhagavad Gita is set in a narrative framework of dialogue between the Pandava prince Arjuna and his charioteer guide Krishna, an avatar of lord Vishnu. At the start of the Kurukshetra War between the Pandavas and the Kauravas, Arjuna despairs thinking about the violence and death the war will cause in the battle against his kin and becomes emotionally preoccupied with a dilemma. Wondering if he should renounce the war, Arjuna seeks the counsel of Krishna, whose answers and discourse constitute the Bhagavad Gita. Krishna counsels Arjuna to "fulfil his Kshatriya duty" for the upholdment of dharma. The Krishna–Arjuna dialogue covers a broad range of spiritual topics, touching upon moral and ethical dilemmas, and philosophical issues that go far beyond the war that Arjuna faces. The setting of the text in a battlefield has been interpreted as an allegory for the struggles of human life.) ଗୀତା ( ସରଳ ଭାବେ ଲେଖା ହୋଇ ଥିବା ଗୀତାକୁ ଆସନ୍ତୁ ପଢିବା ) ସୌଜନ୍ୟ: (ଲୋକନାଥ ମିଶ୍ର) କୁରୁକ୍ଷେତ୍ରରେ ମହାଭାରତ ମହାସମରର ପ୍ରଥମ ଦିବସ । ଯୁଦ୍ଧର ପ୍ରାରମ୍ଭ ଆସନ୍ନ Ι ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ପଚାରିଲେ, “ଧର୍ମ କ୍ଷେତ୍ରେ କୁରୁକ୍ଷେତ୍ରେ ସମବେତାଃ ଯୁଯୁତ୍ସବଃ , ମାମକାଃ ପାଣ୍ଡବାଶ୍ଚୈବ କିମକୁର୍ବତ ସଞ୍ଜୟ ?” ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତରରେ ସଞ୍ଜୟ କହିଲେ," ମହାରାଜ, ମୁ ଆପଣଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ରଣକ୍ଷେତ୍ରର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଦର୍ଶୀ ବିବରଣୀ ବର୍ଣ୍ଣନା କରୁଛି, ଶ୍ରବଣ କରନ୍ତୁ Ι କୁରୁପତି ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଧନ ଗୁରୁ ଦ୍ରୋଣଙ୍କୁ ନିଜ ପକ୍ଷରେ ଥିବା ମହା ମହା ବୀରମାନଙ୍କର ଶକ୍ତି ସମ୍ପର୍କରେ ଉଲ୍ଲେଖ କଲେ Ι ପାଣ୍ଡବମାନଙ୍କ ପକ୍ଷରେ ଥିବା ବୀରମାନଙ୍କ ଶକ୍ତି ସମ୍ପର୍କରେ ମଧ୍ୟ କହିଲେ Ι ପିତାମହ ନିଶ୍ଚୟ ଏହି ଯୁଦ୍ଧର ସେନାପତି ଭାବରେ କୌରବମାନଙ୍କୁ ଜୟଲକ୍ଷ୍ମୀ ଆଣିଦେବେ ବୋଲି କହିବାରୁ ଭୀଷ୍ମ ଆନନ୍ଦରେ ଶଙ୍ଖଧ୍ୱନି କଲେ Ι ଦ୍ରୋଣ, କର୍ଣ୍ଣ,କୃପ, ଅଶ୍ୱତ୍ଥାମା ଆଦି ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କର ଶଙ୍ଖ ବାଦନ କରିବା ଦେଖି, ପାଣ୍ଡବମାନେ ମଧ୍ୟ ଅନୁରୂପ ଭାବରେ ନିଜ ନିଜ ଶଙ୍ଖ ଧାରଣ କଲେ Ι କୃଷ୍ଣ ଧରିଲେ, ପାଞ୍ଚଜନ୍ୟ, ଅର୍ଜୁନ ଦେବଦତ୍ତ, ଭୀମ ପୌଣ୍ଡ୍ରକ, ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଅନନ୍ତବିଜୟ, ନକୁଳ ସୁଘୋଷ, ସହଦେବ ମଣିପୁଷ୍ପକ ଶଙ୍ଖ Ι ଅନ୍ୟ ରାଜାମାନେ ମଧ୍ୟ ନିଜ ନିଜର ଶଙ୍ଖ ବଜାଇବାରୁ କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର କମ୍ପମାନ ହେଲା Ι ଶଙ୍ଖଧ୍ୱନି ସହିତ ଭେରୀ ,ମୃଦଙ୍ଗ, ନାଗରା ଓ ଶିଙ୍ଘା ଆଦି ଯୁଦ୍ଧବାଦ୍ୟ ଯୋଦ୍ଧାମାନଙ୍କୁ ଉତ୍ତେଜିତ କଲା Ι ଏହି ସମୟରେ ମାଧ୍ୟମ ପାଣ୍ଡବ ପାର୍ଥ, ସାରଥୀ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ କହିଲେ, "ସେନୟୋରୁଭୟୋର୍ମଧ୍ୟେ ରଥମ୍ ସ୍ଥାପୟମେଚ୍ୟୁତ ! ହେ ମାଧବ , ଉଭୟ ସେନା ମଧ୍ୟରେ ଏପରି ସ୍ଥାନରେ ମୋ ରଥ ରଖନ୍ତୁ, ଯେଉଁଠି ଥାଇ ମୁଁ ମୋ ସହିତ ଯୁଦ୍ଧ କରିବାକୁ ଆସିଥିବା ବୀରମାନଙ୍କୁ ଦେଖିପାରିବି Ι” ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ରଥକୁ ଠିକ ସେହିପରି ସ୍ଥାନରେ ରଖିଲେ Ι ଅର୍ଜୁନ ଦେଖିଲେ, ସମ୍ମୁଖରେ ପିତାମହ, ପିତୃବ୍ୟ, ଆଚାର୍ଯ୍ୟ, ମାତୁଳ, ଭ୍ରାତା ,ପୁତ୍ର, ପୌତ୍ର ଓ ବନ୍ଧୁମାନେ ତାଙ୍କ ସହ ଯୁଦ୍ଧ କରି ପ୍ରାଣ ନେବାକୁ କିମ୍ବା ପ୍ରାଣ ଦେବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇ ଆସିଛନ୍ତି Ι ସେମାନଙ୍କୁ ଦେଖି ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ହସ୍ତରୁ ଗାଣ୍ଡୀବ ଖସି ପଡିଲା Ι ଲୋମ ଟାଙ୍କୁରି ଉଠିଲା Ι ଚର୍ମରେ ଜ୍ୱଳନ ଯନ୍ତ୍ରଣା ଅନୁଭୂତ ହେଲା ଓ ଚିତ୍ତରେ ଅସ୍ଥିରତା ତଥା ମତିଭ୍ରମ ଆଦି ଲକ୍ଷଣ ମାନ ଦେଖାଗଲା Ι ସେ ଧନୁତ୍ୟାଗ କରି ବିଷଣ୍ଣ ବଦନରେ ରଥ ଉପରେ ବସିପଡ଼ିଲେ Ι ଥରଥର କଣ୍ଠରେ ସେ କହିଲେ, “ହେ ଅନନ୍ତ, ହେ ଅଚ୍ୟୁତ, ହେ ମାଧବ, ମୋର ରାଜ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକ ନାହିଁ Ι ଧନ ଲୋଡ଼ା ନାହିଁ Ι ଯୁଦ୍ଧରେ ବିଜୟ ଜନିତ ସୁଖ ମଧ୍ୟ ମୁଁ ଉପଭୋଗ କରିବାକୁ ଇଚ୍ଛା କରୁନାହିଁ Ι ହେ ଗୋପାଳ, ବିପକ୍ଷର ଏହି ସୈନ୍ୟ ବା ସେନାପତିମାନେ ମୋତେ ବରଂ ମାରିଦିଅନ୍ତୁ, ଦୁଃଖ ନାହିଁ Ι ତ୍ରିଭୁବନ ବିନିମୟରେ ମଧ୍ୟ ମୁଁ ଏମାନଙ୍କୁ ମାରି ପାରିବି ନାହିଁ Ι ଏହି ଯୁଦ୍ଧର ପରିଣତି ସ୍ୱରୂପ ଯେଉଁ କୁଳକ୍ଷୟ ହେବ, ସେଥିରେ ବହୁ ନାରୀ ବୈଧବ୍ୟ ଯନ୍ତ୍ରଣା ଭୋଗ କରିବେ Ι ତନ୍ମଧ୍ୟରୁ କେତେକ ବ୍ୟଭିଚାରିଣୀ ହୋଇ ବର୍ଣ୍ଣଶଙ୍କର ସନ୍ତାନମାନଙ୍କୁ ଜନ୍ମ ଦେବେ ଓ ବଂଶର ଅଧୋଗତି କରାଇବେ ତଥା ବଂଶକୁ ନର୍କଗାମୀ କରାଇବେ Ι ଏ ସମସ୍ତ ପାପରେ ଭାଗୀ ହୋଇ ମୋତେ କେଉଁ ସୁଖ ପ୍ରାପ୍ତ ହେବ? " ବିଷାଦଗ୍ରସ୍ତ, ଶୋକଜର୍ଜରିତ ତଥା ଅଶ୍ରୁପୂର୍ଣ୍ଣ ନୟନ ଯୁଗଳରେ ଅସ୍ତ୍ର ତ୍ୟାଗ କରି ବସିଥିବା ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ କୃଷ୍ଣ ଧୈର୍ଯ୍ୟ ଧରିବାକୁ କହିଲେ Ι ସେ କହିଲେ,"ୟେ ବିଷମ ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ, ଯେତେବେଳେ ଶତ୍ରୁ ଅସ୍ତ୍ର ଧରି ସମ୍ମୁଖରେ ପ୍ରହାର ପାଇଁ ଉଦ୍ୟତ, ସେତେବେଳେ ଏ ମାୟା, ମୋହ, ବନ୍ଧନର ଭାବନା ତୁମକୁ ଅନାର୍ଯ୍ୟ, ଅକୀର୍ତ୍ତିକର ଓ ଅଧର୍ମୀ ରୂପେ ପରିଚିତ କରାଇବ Ι ଏତାଦୃଶ କ୍ଳୀବତ୍ଵ ତୁମକୁ ନର୍କଗାମୀ ହେବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ Ι” ଅର୍ଜୁନ କହିଲେ, "ଦେଖନ୍ତୁ ସଖା, ସମ୍ମୁଖରେ ପିତାମହ, ଗୁରୁ ଦ୍ରୋଣ, କୌରବ ଭ୍ରାତାସମୂହ, ମୋର ଜ୍ଞାତି, କୁଟୁମ୍ବ, ମୋର ପ୍ରିୟ ପରିଜନ Ι ଏମାନଙ୍କୁ ଯୁଦ୍ଧରେ ନିଧନ କରି ଐଶ୍ଵର୍ଯ୍ୟ ଭୋଗ କରିବା ଅପେକ୍ଷା ଭିକ୍ଷା କରି ବଞ୍ଚିବା ମୋତେ ଶ୍ରେୟସ୍କର ଲାଗୁଛି Ι ହୁଏ ତ ମୋର ମତି ବିଚଳିତ ହୋଇଛି Ι ହୁଏତ ପ୍ରକୃତ ପନ୍ଥା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବାପାଇଁ ମୋ ନିକଟରେ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ଜ୍ଞାନର ସମ୍ବଳ ନାହିଁ Ι ମୋତେ ଦିଗ୍ ଦର୍ଶନ ଦିଅନ୍ତୁ Ι ମୁଁ ଆପଣଙ୍କର ଶରଣାପନ୍ନ ହେଉଛି Ι ଆପଣ ମୋର ଗୁରୁ ଭାବରେ ମୋତେ ଉଚିତ ମାର୍ଗ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରନ୍ତୁ Ι ହୁଏତ ବିଜୟ ହେବ, ନିଷ୍କଣ୍ଟକ ପଞ୍ଚରାଜ୍ୟ ଭୋଗିବେ ପାଣ୍ଡବେ Ι ଏହାବି ସମ୍ଭବ, ସ୍ୱର୍ଗସୁଖ ଆସିପାରେ ହସ୍ତେ, କିନ୍ତୁ ଏ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ? ମନ ଓ ହୃଦୟ ଯେବେ ପ୍ରିୟ ପରିଜନ ନାଶି ବିଳପିବ ଅଧୀର ଆବେଗେ, କେଉଁ ରୂପେ ଶାନ୍ତ ହେବ ଚିତ୍ତ ତାହା ପାରୁନାହିଁ ଜାଣି Ι” ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ହସିଲେ Ι କହିଲେ, ଯେଉଁମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଶୋକ କରିବା କଥା ନୁହେଁ, ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଦୁଃଖ କରୁଅଛ Ι ଅଥଚ ପଣ୍ଡିତମାନେ ଜୀବିତ କିମ୍ବା ମୃତ କାହାରି ପାଇଁ ଶୋକ କରନ୍ତି ନାହିଁ କାରଣ, ଏଠାରେ କିମ୍ବା ଅନ୍ୟତ୍ର ଯେଉଁମାନେ ଏବେ ବିଦ୍ୟମାନ, ସେମାନେ, ପୂର୍ବରୁ ଥିଲେ, ଏବେ ଅଛନ୍ତି ଏବଂ ରହିବେ ମଧ୍ୟ Ι ଏହି ସ୍ଥୂଳ ଶରୀରରେ ନାନା ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ Ι ଶୈଶବ, କୈଶୋର, ଯୌବନ ଓ ବାର୍ଦ୍ଧକ୍ୟ ଆଦି ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଅବସ୍ଥାରେ ଶରୀରର ରୂପ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହେଉଥାଏ Ι ଆତ୍ମା ବି ବଦଳେ କିନ୍ତୁ ତାର କ୍ଷୟ ନାହିଁ Ι ଅକ୍ଷୟ ଅବିନାଶୀ ଏହି ଆତ୍ମା ପାଇଁ ଚିନ୍ତା କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା କଣ ଅଛି ?” ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କହିଲେ,”ହେ କିରୀଟୀ, ଯେଉଁ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ସମୂହ ତୁମକୁ ଶୀତ , ତାପ ଅନୁଭବ କରାଉଛନ୍ତି କିମ୍ବା ସୁଖ, ଦୁଃଖ ଓ ମାୟା ମୋହରେ ଜଡିତ କରାଉଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ପ୍ରଭାବ କେବଳ ଆମ ଶରୀର ଉପରେ ହିଁ ସିମୀତ Ι ଇନ୍ଦ୍ରିୟର ସମ୍ବନ୍ଧ ଅନିତ୍ୟ Ι ସମସ୍ତ ଅନିତ୍ୟ ବସ୍ତୁ ଭଳି ଏହାର ସ୍ଥାୟିତ୍ୱ ନାହିଁ, କିମ୍ବା ଆତ୍ମା ଭଳି ନିତ୍ୟ ବସ୍ତୁର ବିନାଶ ନାହିଁ Ι ତେଣୁ ହେ ବିବତ୍ସ, ଉଠ, ଯୁଦ୍ଧ କର Ι ଯେଉଁମାନେ ଭାବନ୍ତି ଯେ ଆତ୍ମା ହତ୍ୟା କଲା ବା ନିହତ ହେଲା, ସେମାନେ ଜାଣିବା ଉଚିତ ଯେ "ନ ଜାୟତେ ମ୍ରିୟତେ ବା କଦାଚିତ୍, ନାୟଂ ଭୂତ୍ୱା, ଭବିତା ନା ଭୂୟଃ, ଅଜୋ ନିତ୍ୟଃ ଶାଶ୍ୱତୋଽୟଂ ପୁରାଣୋ, ନ ହନ୍ୟତେ ହନ୍ୟମାନେ ଶରୀରେ Ι" ଆତ୍ମା ଜନ୍ମ ହୁଏ ନାହିଁ Ι ତାର ମୃତ୍ୟୁ ନାହିଁ Ι ଶରୀର ବିନଷ୍ଟ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଆତ୍ମା ନଷ୍ଟ ହୁଏ ନାହିଁ Ι ତେଣୁ ତୁମେ ଯଦି ଭାବୁଥାଅ, କାହାକୁ ହତ୍ୟା କରୁଛ ବୋଲି ତାହା ତୁମର ଭ୍ରମ Ι "ବାସାଂସି ଜୀର୍ଣ୍ଣାନି ଯଥା ବିହାୟ ନବାନି ଗୃହ୍ଣାତି ନରୋଽପରାଣି, ତଥା ଶରୀରାଣି ବିହାୟ ଜୀର୍ଣ୍ଣାନ୍ୟନ୍ୟାନି ସଂଯାତି ନବାନି ଦେହି Ι” ପୁରାତନ ବସ୍ତ୍ର ସଦୃଶ ଜୀର୍ଣ୍ଣ ଶରୀରକୁ ପରିତ୍ୟାଗ କରି, ମନୁଷ୍ୟ ନୂତନ ବସ୍ତ୍ର ଗ୍ରହଣ କଲାପରି ନୂତନ ଏକ ଶରୀର ଧାରଣ କରେ Ι “ନୈନଂ ଛିନ୍ଦନ୍ତି ଶସ୍ତ୍ରାଣି ନୈନଂ ଦହତି ପାବକଃ, ନଚୈନଂ କ୍ଳେଦୟନ୍ତ୍ୟାପୋ ନ ଶୋଷୟତି ମାରୁତଃ” Ι ଆତ୍ମାକୁ ଶସ୍ତ୍ର ଛିନ୍ନ କରିପାରେ ନାହିଁ Ι ଅଗ୍ନି ଦଗ୍ଧ କରିପାରେନାହିଁ Ι ଜଳ ଆର୍ଦ୍ର କରିପାରେ ନାହିଁ କିମ୍ବା ବାୟୁ ଶୁଷ୍କ କରିପାରେ ନାହିଁ Ι ଯଦି ଆତ୍ମାର ଏହି ସ୍ଥାୟିତ୍ୱ ସମ୍ପର୍କରେ ତୁମର ସନ୍ଦେହ ଏ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଦୂର ହୋଇନାହିଁ, ତଥାପି ମଧ୍ୟ ତୁମେ ଶୋକ କରିବାର କିଛି କାରଣ ନାହିଁ Ι ”ଜାତସ୍ୟ ହିଁ ଧ୍ରୁବୋ ମୃତ୍ୟୁ ,ଧ୍ରୁବଂ ଜନ୍ମ ମୃତସ୍ୟ ଚ Ι” ଜନ୍ମ ହେଲେ ମୃତ୍ୟୁ ଓ ମୃତ୍ୟୁ ହେଲେ ପୁନର୍ବାର ଜନ୍ମ ନିଶ୍ଚିତ Ι ତେଣୁ ଏହି ଶରୀରର ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ପରିଣତି ବିଷୟରେ ଦୁଃଖ କରିବାର କଣ ଅଛି ? ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କହିଲେ, ' କ୍ଷିତି , ଆପ୍, ତେଜ ,ମରୁତ ଓ ବ୍ୟୋମ , ଏହି ପଞ୍ଚ ମହାଭୂତରୁ ଶରୀର ନିର୍ମିତ ହୋଇଛି Ι ଜନ୍ମ ପୂର୍ବରୁ ଏହା ଅବ୍ୟକ୍ତ ଥିଲା, ଅର୍ଥାତ ୟା ବିଷୟରେ କିଛି ଜଣା ନ ଥିଲା Ι ଜନ୍ମରୁ ମୃତ୍ୟୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହି ଶରୀର ବିଷୟ ବ୍ୟକ୍ତ ବେବାକୁ ଲାଗିଲା Ι ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ପୁନଶ୍ଚ ଏହା ଅବ୍ୟକ୍ତ ହୋଇଯିବ Ι ତତ୍ର କା ପରିବେଦନା? ଚିନ୍ତା କାହିଁକି ? ହେ କ୍ଷତ୍ରିୟ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ମଧ୍ୟମ ପାଣ୍ଡବ, ତୁମର ସମ୍ମୁଖରେ ସ୍ୱର୍ଗର ଦ୍ୱାର ଉନ୍ମୁକ୍ତ Ι ଯୁଦ୍ଧ କରି କ୍ଷତ୍ରିୟର ଧର୍ମ ପାଳନ କରି ତୁମେ ସ୍ୱର୍ଗ ପଥରେ ଗମନ କରିବ କିମ୍ବା ଯୁଦ୍ଧ ନ କରି ଧର୍ମ ନଷ୍ଟ କରିବ, ତାହା ଚିନ୍ତା କର Ι ଯୁଦ୍ଧ ପରିହାର କଲେ ଅନ୍ୟମାନେ ତୁମକୁ ଦୁର୍ବଳ, ଅସମର୍ଥ ଓ ଭୟାଳୁ ବୋଲି ଅଭିହିତ କରି ତାତ୍ସଲ୍ୟ କରିବେ Ι ହତୋ ବା ପ୍ରାପ୍ସ୍ୟସି ସ୍ୱର୍ଗମ୍, ଜିତ୍ଵା ବା ଭୋକ୍ଷସେ ମହୀଂΙ ତସ୍ମାଦୁତ୍ତିଷ୍ଠ କୌନ୍ତେୟ, ଯୁଦ୍ଧାୟ କୃତ ନିଶ୍ଚୟଃ Ι” "ଜିଣିଲେ ଭୋଗିବ ତୁମେ ନିଷ୍କଣ୍ଟକ ମହୀ, ମୃତ୍ୟୁ ହେଲେ ସ୍ୱର୍ଗପଥେ ଯିବ ଚିନ୍ତା ନାହିଁ Ι " ତେଣୁ ହେ କୌନ୍ତେୟ, ଉଠ, ନିଜର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ କର Ι ଯୁଦ୍ଧ କର ପାର୍ଥ, ଅସ୍ତ୍ର ଧାରଣ କର Ι ସୁଖ, ଦୁଃଖ, ଲାଭ କ୍ଷତି, ଜୟ ପରାଜୟ ; ୟେ ସମସ୍ତ ବିରୋଧାଭାଷକୁ ସମାନ ବିଚାର କରି ଯୁଦ୍ଧ କରିବା ତୁମର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଓ ସେଥିପାଇଁ ତୁମେ ଯୁଦ୍ଧ କରୁଛ ବୋଲି ଭାବି ଯଦି ଯୁଦ୍ଧ କରିବ, ତେବେ ପରିଣାମ ଯାହା ହେଉନା କାହିଁକି , ତୁମର କୌଣସି ପାପ ହେବ ନାହିଁ Ι

“ହେ ଶ୍ଵେତବାହନ, ଏ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମୁଁ ତୁମକୁ ସାଂଖ୍ୟ ଯୋଗ ବିଷୟରେ କହିଲି Ι ଏବେ ତୁମକୁ କର୍ମ ଯୋଗ ବିଷୟରେ କହିବି Ι କର୍ମ ଯଦି ନିଷ୍କାମ ଅର୍ଥାତ୍ ସ୍ୱାର୍ଥରହିତ ହୋଇଥାଏ ତେବେ ସେ କର୍ମ ନିଷ୍ଫଳ ହୁଏ ନାହିଁ କିମ୍ବା ସେ କର୍ମରେ ବିଘ୍ନ ମଧ୍ୟ ଘଟେ ନାହିଁ Ι ଅତ୍ୟଳ୍ପ ନିଷ୍କାମ କର୍ମ ମଧ୍ୟ ମନୁଷ୍ୟକୁ ସାଂସାରିକ ଭୟରୁ ରକ୍ଷା କରେ Ι ନିଷ୍କାମ କର୍ମ ଓ ସକାମ କର୍ମ ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଅଛି Ι କାମନାରହିତ କର୍ମରେ ଈଶ୍ୱର ପ୍ରାପ୍ତି ର ଆଶା ଥାଏ Ι ସକାମ କର୍ମ କେବଳ ଇନ୍ଦ୍ରିୟମାନଙ୍କର ପରିତୃପ୍ତି ପାଇଁ, ଭୋଗ ବିଳାସ ଓ ଐଶ୍ଵର୍ଯ୍ୟ ଅର୍ଜନ ପାଇଁ ତଥା ଆସକ୍ତିର ଅଧୀନ ହେବାକୁ କରାଯାଇଥାଏ Ι "କର୍ମଣ୍ୟେବାଧିକାରସ୍ତେ ମା ଫଳେଷୁ କଦାଚନ, ମା କର୍ମ ଫଳ ହେତୁର୍ଭୁର୍ମାତୁ ତେ ସ୍ତ୍ୱଙ୍ଗ କର୍ମଣି" Ι ହେ ପାର୍ଥ, ତୁମର ଅଧିକାର କେବଳ କର୍ମ ଉପରେ ଅର୍ଥାତ ତୁମେ କର୍ମ କରିବା ପାଇଁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର Ι ପରିଣାମ ତୁମ ଆୟତ୍ତରେ ନାହିଁ Ι ଫଳ ପାଇଁ ଆସକ୍ତି ନ ରଖି, କର୍ମର ସିଦ୍ଧି ବା ଅସିଦ୍ଧିକୁ ସମାନ ଜ୍ଞାନ କରି କର୍ମ କରିଯାଅ Ι ହେ କୌନ୍ତେୟ, ଅପ୍ରାପ୍ତ ବସ୍ତୁ ପ୍ରାପ୍ତି ଆଶାକୁ କ୍ଷେମ ଓ ପ୍ରାପ୍ତ ବସ୍ତୁର ରକ୍ଷଣକୁ ଯୋଗକ୍ଷେମ କହନ୍ତି Ι ୟେ ଉଭୟ ପ୍ରବୃତ୍ତିରୁ ନିବୃତ୍ତ ହେଲେ ହିଁ ଆସକ୍ତିଶୂନ୍ୟ ହୋଇପାରିବ Ι କର୍ମର ସିଦ୍ଧି ଓ ଅସିଦ୍ଧିକୁ ସମାନ ମନେ କରିବାକୁ ଅର୍ଥାତ ସମବୁଦ୍ଧିକୁ ହିଁ 'ଯୋଗ' କୁହାଯାଏ Ι ଅନାସକ୍ତ ରହି କର୍ମ ସମ୍ପାଦନାର ସାଧନାକୁ 'ଯୋଗ' କୁହାଯାଏ Ι ଏହି ସମ ବୁଦ୍ଧିରେ ଯେଉଁ ଜ୍ଞାନୀମାନେ କର୍ମ କରନ୍ତି ସେମାନେ ମୋକ୍ଷ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଅନ୍ତି Ι” ଧନଞ୍ଜୟ ପ୍ରଶ୍ନ କଲେ, “ବୁଦ୍ଧିକୁ ସ୍ଥିର ରଖିପାରୁଥିବା ସ୍ଥିତପ୍ରଜ୍ଞ ଲୋକର ଲକ୍ଷଣ କଣ ?” କେଶବ କହିଲେ ,ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ସମସ୍ତ କାମନାକୁ ପରିତ୍ୟାଗ କରି ଆତ୍ମାକୁ ପରମାତ୍ମା ସହିତ ଯୋଗ କରିବା ଆନନ୍ଦରେ ମଗ୍ନ ହୁଏ, ସେହି ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ସ୍ଥିତପ୍ରଜ୍ଞ ବୋଲି କୁହାଯାଏ Ι “ଦୁଃଖେଷ୍ୱନୁଦ୍ବିଗ୍ନମନାଃସୁଖେଷୁ ବିଗତ ସ୍ପୃହଃ’ ବୀତରାଗ,ଭୟ କ୍ରୋଧଃ ସ୍ଥିତଧିର୍ମୁନିରୁଚ୍ୟତେ Ι ଅର୍ଥାତ୍ ଦୁଃଖରେ ବିଚଳିତ ହେଉ ନ ଥିବ, ସୁଖରେ ଉତ୍ଫୁଲ୍ଲିତ ହେଉ ନ ଥିବ, ଅନୁରାଗ (ପ୍ରେମ), ଭୟ ଓ କ୍ରୋଧ ବର୍ଜନ କରିଥିବା ଋଷିପ୍ରତିମ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ସ୍ଥିତପ୍ରଜ୍ଞ କହନ୍ତି Ι କଚ୍ଛପ ଯେପରି ଏକ ଦୃଢ ଖୋଳପା ଅନ୍ତରାଳରେ ତାର ସମସ୍ତ ଶରୀରକୁ ଲୁଚାଇ ରଖେ, ସେହିପରି ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି କାମ କ୍ରୋଧ, ଲୋଭ, ମୋହ ଆଦିରୁ ଇନ୍ଦ୍ରିୟମାନଙ୍କୁ ସଂହରଣ[ଆୟତ୍ତ] କରନ୍ତି, ତାଙ୍କୁ ସ୍ଥିତପ୍ରଜ୍ଞ କହନ୍ତି Ι କିନ୍ତୁ ହେ ଅର୍ଜୁନ, ଏହା ଏତେ ସହଜ ନୁହେଁ Ι ମୋକ୍ଷପାଇଁ ଯତ୍ନଶୀଳ ଏହି ବିବେକୀମାନଙ୍କ ମନକୁ ବିକ୍ଷୋଭକାରୀ ଇନ୍ଦ୍ରିୟମାନେ ବାରମ୍ବାର ବିପଥଗାମୀ କରାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଥାନ୍ତି Ι ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ କହିଲେ, ”ଇନ୍ଦ୍ରିୟମାନଙ୍କୁ ବଶୀଭୂତ କରିଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ଚିତ୍ତ ସର୍ବଦା ପ୍ରସନ୍ନ ଥାଏ ଓ ସେ ସର୍ବଦା ଶାନ୍ତିରେ ବାସ କରନ୍ତି Ι ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ଅଜିତେନ୍ଦ୍ରିୟ ଅର୍ଥାତ୍ ଇନ୍ଦ୍ରିୟମାନଙ୍କର ଅଧୀନ, ସେ ସର୍ବଦା ଅପ୍ରସନ୍ନ, ଅଶାନ୍ତ ଓ ଅସୁଖୀ ଥାଏ Ι ମୋକ୍ଷଲାଭ ତା ପାଇଁ ସ୍ୱପ୍ନ Ι ଅର୍ଜୁନ ପଚାରିଲେ, "ପ୍ରଭୁ, ଆପଣଙ୍କ ମତରେ ଯଦି କର୍ମଯୋଗଠାରୁ ବୁଦ୍ଧି ବା ଜ୍ଞାନ ଯୋଗ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ,ତେବେ ମୋତେ ଏହି ହିଂସାଯୁକ୍ତ ଯୁଦ୍ଧରେ ପ୍ରବୃତ୍ତ ହେବାପାଇଁ କହିବାର କାରଣ କଣ ?କେଶବ କହିଲେ,"କର୍ମ ନ କରି ତୁମେ ତତ୍ତ୍ୱ ଜ୍ଞାନ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇ ପାରିବ ନାହିଁ କିମ୍ବା ତୁମ୍ଭର ଚିତ୍ତ ଶୁଦ୍ଧି ହୋଇ ପାରିବ ନାହିଁ Ι ହସ୍ତ, ପଦ ଆମର କର୍ମେନ୍ଦ୍ରିୟ Ι ସେମାନଙ୍କୁ ଲଗାଇ ଆମେ ଯଦି ଇନ୍ଦ୍ରିୟମାନଙ୍କର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପୂରଣ କରନ୍ତି ତେବେ ଆମକୁ ମୂଢଆତ୍ମା ଓ କପଟୀ ବୋଲି କୁହାଯିବ Ι ଇନ୍ଦ୍ରିୟମାନଙ୍କୁ ଆୟତ୍ତ କରି ଯିଏ କର୍ମ ସମ୍ପାଦନା କରିପାରେ ସିଏ ହିଁ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ବ୍ୟକ୍ତି Ι ତୁମକୁ କର୍ମ କରିବାକୁ ହେବ Ι କର୍ମ ନ କରି ତୁମେ ନିଜର ଜୀବିକା ନିର୍ବାହ କରିପାରିବ ନାହିଁ Ι ତୁମର କର୍ମାନୁଷ୍ଥାନରୁ ଇତର ଜନମାନେ ପ୍ରେରଣା ଲାଭ କରିବେ କାରଣ ମହାଜନୋ ଯେନ ଗତଃ ସ ପନ୍ଥା Ι ମୋତେ ଦେଖ Ι ମୋର ଆବଶ୍ୟକ ନାହିଁ କିଛି କର୍ମ କରିବା Ι ବିନା କର୍ମରେ ମୋତେ ସବୁ କିଛି ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇ ପାରିବ Ι କିନ୍ତୁ ମୁଁ କର୍ମ କରୁଛି, କାରଣ ମୋତେ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଉଦାହରଣ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ହେବ Ι ଅଜ୍ଞାନୀ ଲୋକେ ଆସକ୍ତ ରହି କର୍ମ କରନ୍ତି, ଜ୍ଞାନୀ ଲୋକେ ଅନାସକ୍ତ ରହି ଲୋକମାନଙ୍କୁ ସ୍ୱଧର୍ମ ଅନୁସରଣ କରି କର୍ମ କରିବାକୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥାନ୍ତି Ι ହେ ପାର୍ଥ, ସମସ୍ତ କର୍ମ ମୋଠାରେ ସମର୍ପଣ କର Ι ମୋ ଅଧୀନରେ କର୍ମ କରୁଛ ବୋଲି ଚିନ୍ତା କରି ନିଷ୍କାମ, ବନ୍ଧନ ଶୂନ୍ୟ ଓ ଶୋକଶୂନ୍ୟ ହୋଇ ଯୁଦ୍ଧ କର Ι "ଶ୍ରେୟାନ୍ ସ୍ୱଧର୍ମୋ ବିଗୁଣଃ ପରଧର୍ମାତ୍ ସ୍ୱନୁଷ୍ଠିତାତ୍. ସ୍ଵଧର୍ମେ ନିଧନଂ ଶ୍ରେୟଃ ପରଧର୍ମୋ ଭୟାବହଃ" Ι ତୁମେ ଯେତେ ଉତ୍ତମ ଭାବରେ ଅନ୍ୟଧର୍ମ ପାଳନ କରିଲେ ମଧ୍ୟ, ଅଳ୍ପ କିଛି ନିଜ ଧର୍ମ ପାଳନ କରିବା ତା ଠାରୁ ବହୁଗୁଣରେ ଶ୍ରେୟସ୍କର ଅଟେ Ι ବରଂ ନିଜ ଧର୍ମରେ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରିବ, ପରଧର୍ମରେ ପ୍ରବୃତ୍ତ ହେବନାହିଁ Ι ତାହା ଭୟାବହ ଅଟେ Ι କିରୀଟୀ ପ୍ରଶ୍ନ କଲେ, “ହେ କରୁଣାକର,ଜଗତ୍ପତେ, ମଣିଷକୁ ପାପ ଆଚରଣ କରିବାକୁ କିଏ ବାଧ୍ୟ କରିଥାଏ ?" ଭଗବାନ କହିଲେ, "କାମ ହେଉଛି କ୍ରୋଧର କାରଣ Ι ଏହା ରଜୋଗୁଣରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ, ଏହି କାମନା ହିଁ ମନୁଷ୍ୟର ମୋକ୍ଷ ମାର୍ଗର ଶତ୍ରୁ ଭଳି କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ Ι ଇନ୍ଦ୍ରିୟ, ମନ ଓ ବୁଦ୍ଧି କାମନାର ଉତ୍ପତ୍ତି ସ୍ଥଳ ବୋଲି କୁହାଯାଏ Ι ଏମାନେ ଦେହଧାରୀଙ୍କୁ ମୋହିତ କରି ପାପ କରାଇଥାନ୍ତି Ι ଦେହ ଅପେକ୍ଷା ଇନ୍ଦ୍ରିୟମାନଙ୍କର ସ୍ଥାନ ଉଚ୍ଚରେ କାରଣ ଦେହ ଇନ୍ଦ୍ରିୟମାନଙ୍କର ବଶୀଭୂତ Ι ଇନ୍ଦ୍ରିୟଠାରୁ ମନ ଶ୍ରେଷ୍ଠ, କାରଣ ମନ ଇନ୍ଦ୍ରିୟମାନଙ୍କୁ ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଇ ପରିଚାଳନା କରେ Ι ମନ ଅପେକ୍ଷା ବୁଦ୍ଧି ଶ୍ରେଷ୍ଠ କାରଣ ବୁଦ୍ଧି ଦ୍ୱାରା ମନ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହୁଏ Ι ବୁଦ୍ଧିଠାରୁ ଯିଏ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ତାକୁ 'ଆତ୍ମା' ବୋଲି ସ୍ଵୀକାର କରାଯାଇଛି Ι ତେଣୁ ବୁଦ୍ଧି ଦ୍ୱାରା କାମ ରୂପକ ଶତ୍ରୁକୁ ବିନାଶ କର ଓ ଆତ୍ମା ଉପରେ ଆସ୍ଥା ସ୍ଥାପନ କର Ι କର୍ମ କର ସବ୍ୟସାଚୀ, ଅସ୍ତ୍ର ଧାରଣ କର ଓ ଯୁଦ୍ଧ କର Ι

ଅର୍ଜୁନ ପଚାରିଲେ, "ଏବେ ମୋର ସନ୍ଦେହ ହେଉଛି ଯେ, କର୍ମ ଯୋଗ (କର୍ମାନୁଷ୍ଠାନ) ଓ କର୍ମସନ୍ନ୍ୟାସ (କର୍ମ ତ୍ୟାଗ) ମଧ୍ୟରେ କିଏ ଅଧିକ ଉତ୍ତମ Ι ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କହିଲେ, "କର୍ମତ୍ୟାଗ କରି ସନ୍ୟାସୀ ହେବା ଅପେକ୍ଷା କର୍ମ କରିବା ନିଶ୍ଚିତ ଶ୍ରେୟସ୍କର, କିନ୍ତୁ ଏହି କର୍ମ ଆକାଂକ୍ଷା ରହିତ ହୋଇଥିବା ଆବଶ୍ୟକ Ι ଏପରି କର୍ମ କରୁଥିବା କର୍ମଯୋଗ ଓ କର୍ମସନ୍ୟାସ ମଧ୍ୟରେ ବିଶେଷ ପାର୍ଥକ୍ୟ ନାହିଁ, କିନ୍ତୁ କର୍ମ ବିନା କେବଳ ସନ୍ନ୍ୟାସ ଦୁଃଖପ୍ରାପ୍ତିର କାରଣ ହୁଏ Ι ଅନାସକ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତି ଦର୍ଶନ, ଶ୍ରବଣ, ସ୍ପର୍ଶ, ଘ୍ରାଣ ଆଦି କର୍ମ କରୁଥିଲେ ସୁଦ୍ଧା ସେ ଏ ସବୁ ଆପେ ଆପେ ହେଉଛି ଓ ମୁଁ କିଛି କରୁନାହିଁ ବୋଲି ଜ୍ଞାନ କରନ୍ତି Ι ତେଣୁ ପଦ୍ମପତ୍ରରେ ଜଳ ଭଳି ପାପ ଏମାନଙ୍କୁ ସ୍ପର୍ଶ କରିପାରେ ନାହିଁ Ι ବ୍ରହ୍ମବିଦ୍ ପଣ୍ଡିତମାନେ ବ୍ରାହ୍ମଣ, ଚଣ୍ଡାଳ, ଗାଭୀ, ଗଜ କିମ୍ବା ଶ୍ଵାନ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ ଦେଖନ୍ତି ନାହିଁ Ι ବ୍ରହ୍ମ ସର୍ବତ୍ର ସମଭାବରେ ଅବସ୍ଥିତ Ι ଏଣୁ ସମଭାବ ପୋଷଣ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ସୁଖୀ ହୁଅନ୍ତି Ι ହେ ବିବତ୍ସ, ଯଦି ବ୍ୟକ୍ତି ବାହ୍ୟ ସ୍ପର୍ଶ ଓ ବାହ୍ୟ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ସୁଖରେ ମୋହିତ ହୁଏ, ସେ ଅନ୍ତର ମଧ୍ୟରେ ସାତ୍ତ୍ଵିକ ସୁଖ ପାଇ ପାରେନାହିଁ Ι ମନକୁ ବା ଆତ୍ମାକୁ ଜୟ କରିଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ପ୍ରଶାନ୍ତ ଚିତ୍ତ ଅଟେ Ι ସେ ସୁଖ ଦୁଃଖ, ମାନ ଅପମାନ, ଶତ୍ରୁ ମିତ୍ର ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସମାନ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଦେଖନ୍ତି Ι ଧ୍ୟାନ ବା ଯୋଗ କରିବା ପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଛି Ι ସେହି ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ମନକୁ ସମାହିତ କରି ନିର୍ବାଣ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଅନ୍ତି Ι ଏହି ଯୋଗ ବା ସମାଧି ଅତ୍ୟଧିକ ଭୋଜନ ଓ ଶୟନ କିମ୍ବା ଅତ୍ୟଳ୍ପ ଭୋଜନ ଓ ଶୟନ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ Ι ଚିତ୍ତକୁ ନିଶ୍ଚଳ ରଖି ବିଶୁଦ୍ଧ ମନ ଆତ୍ମଦର୍ଶନ କରିବାକୁ ଯୋଗ କୁହାଯାଏ Ι ମନ ଚଞ୍ଚଳ ଓ ଅସ୍ଥିର Ι ବିଭିନ୍ନ ଦିଗକୁ ଗତି କରୁଥିବା ଏହି ମନକୁ ସବୁ ଆଡୁ ଫେରାଇ ଆଣି ଆତ୍ମାରେ ଯୁକ୍ତ କରି ତାକୁ ସ୍ଥିର କରିବ Ι ସର୍ଵଭୂତରେ ସମଦୃଷ୍ଟି ରଖିବ ଓ ଆତ୍ମାକୁ ସର୍ବଭୂତରେ ଦର୍ଶନ କରିବ ଏବଂ ଆତ୍ମାରେ ସକଳ ଭୂତଙ୍କ ଦର୍ଶନ କରିବ Ι” ଅର୍ଜୁନ ଏହି ସର୍ବ ଭୂତରେ ସମ ଜ୍ଞାନ ସମ୍ପର୍କରେ ଭଲ ଭାବରେ ବୁଝାଇବାକୁ ଅନୁରୋଧ କଲେ Ι ସେ କହିଲେ, "ଇନ୍ଦ୍ରିୟମାନଙ୍କୁ ସଂଯତ ରଖିବା ଏତେ ସହଜ ନୁହେଁ Ι” ମାଧବ କହିଲେ, " ହେ ପାର୍ଥ, ଅଭ୍ୟାସ ଦ୍ୱାରା ଏବଂ ବୈରାଗ୍ୟ ଆଚରଣ ଦ୍ୱାରା ମନକୁ ଆୟତ୍ତ କରାଯାଇପାରେ Ι ଅସଂଯତ ମନ ସହିତ କେହି ଯୋଗ କରିପାରେ ନାହିଁ Ι "ଅର୍ଜୁନ ଯୋଗଭ୍ରଷ୍ଟ ବ୍ୟକ୍ତିର ପରିଣାମ ବିଷୟରେ ଜାଣିବାକୁ ଚାହିଁବାରୁ ନାରାୟଣ କହିଲେ, "ଯୋଗରୁ ଭ୍ରଷ୍ଟ ହୋଇଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି କେବେ ବି ଦୁର୍ଗତି ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ ନାହିଁ Ι ପର ଜନ୍ମରେ ସେ ଧନଵାନ କିମ୍ବା ବୁଦ୍ଧିମାନ ଲୋକଙ୍କ ଗୃହରେ ଜନ୍ମ ଗ୍ରହଣ କରେ ଓ ପୂର୍ବ ଅଭ୍ୟାସ ବଶରୁ ମୋକ୍ଷ ବିଷୟରେ ଅଧିକ ଯତ୍ନ କରେ Ι ହେ କୁନ୍ତୀନନ୍ଦନ,ତପସ୍ଵୀମାନଙ୍କଠାରୁ, ଜ୍ଞାନୀମାନଙ୍କଠାରୁ ଓ କର୍ମୀମାନଙ୍କଠାରୁ ମଧ୍ୟ ଯୋଗୀ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଅଟନ୍ତି Ι ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ମୋଠାରେ ଅନ୍ତରାତ୍ମା ନିହିତ କରି ଓ ଶ୍ରଦ୍ଧାବାନ୍ ହୋଇ ମୋର ଭଜନ କରେ ସେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଯୋଗୀ ଅଟେ Ι ଶ୍ରୀହରି କହିଲେ , "ହେ ମଧ୍ୟମ ପାଣ୍ଡବ, ପ୍ରକୃତି ଅପରା ଓ ପରା ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ Ι ଅପରା ପ୍ରକୃତି ଭୂମି, ଜଳ, ଅନଳ, ବାୟୁ, ଆକାଶ, ମନ ବୁଦ୍ଧି ଓ ଅହଂକାର, ଏହି ଆଠ ପ୍ରକାରର Ι ଏସବୁ ନିକୃଷ୍ଟ ପ୍ରକୃତି Ι ପରା ବା ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ପ୍ରକୃତି ହିଁ ଏ ଜଗତକୁ ଧାରଣ କରିଅଛି Ι ଏହି ଦୁଇ ପ୍ରକାର ପ୍ରକୃତି ରୁ ସ୍ଥାବର ଜଙ୍ଗମ ଆଦି ଜାତ ହୋଇଛନ୍ତି Ι ହେ ଧନଞ୍ଜୟ, ମୋ ଉପରେ ବା ମୋ ଠାରୁ ଶ୍ରେଷ୍ଠ କିଛି ନାହିଁ Ι ମୁଁ ବୁଦ୍ଧିମାନମାନଙ୍କର ବୁଦ୍ଧି ଓ ତେଜସ୍ୱୀମାନଙ୍କର ତେଜ ସ୍ୱରୂପ Ι ସାତ୍ତ୍ଵିକ, ରାଜସିକ ଓ ତାମସିକ ଗୁଣମାନେ ମୋ ଠାରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ମୁଁ ସେମାନଙ୍କର ଅଧୀନ ନୁହେଁ Ι ମୋତେ ଚାରିପ୍ରକାର ଲୋକ ଭଜନ କରନ୍ତି Ι ଆର୍ତ୍ତ, ଜିଜ୍ଞାସୁ (ଆତ୍ମଜ୍ଞାନ ଅଭିଳାଷୀ ) ,ଅର୍ଥାର୍ଥୀ (ଧନ ଆଶା କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ) ଓ ଜ୍ଞାନୀ ବା ତତ୍ତ୍ୱଜ୍ଞ Ι ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜ୍ଞାନୀମାନେ ହିଁ ମୋର ପ୍ରିୟ ଅଟନ୍ତି Ιମରଣ ସମୟରେ ଅବିଚଳିତ ମନରେ ଭକ୍ତିଯୁକ୍ତ ହୋଇ ଦୁଇ ଭ୍ରୂଲତା ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରାଣ ବାୟୁକୁ ସମାବେଶ କରି ଯିଏ ଯୋଗ କରେ ସେ ମୋତେ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ Ι ଓଁ ରୂପକ ଅକ୍ଷର ବ୍ରହ୍ମକୁ ଉଚ୍ଚାରଣ କରି ମୋତେ ସ୍ମରଣ ପୂର୍ବକ କଳେବର ପରିତ୍ୟାଗ କଲେ ବ୍ୟକ୍ତି ପରମ ଗତି ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ Ι "ମାମୂପେତ୍ୟ ତୁ କୌନ୍ତେୟ, ପୁନର୍ଜନ୍ମ ନ ବିଦ୍ୟତେ" Ι ମୋଠାରେ ଲୀନ ହେଲା ପରେ ଆଉ ପୁନର୍ଜନ୍ମ ହୁଏ ନାହିଁ Ι

ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କହିଲେ, "ହେ ଅର୍ଜୁନ, ଲୋକେ ନାନା ଉପାୟରେ ମୋର ଭଜନ କୀର୍ତ୍ତନ କରିଥାନ୍ତି Ι କେହି ସ୍ତୋତ୍ର, ମନ୍ତ୍ର ଆଦି ଦ୍ୱାରା, କେହି ଦୃଢ ବ୍ରତ ଦ୍ୱାରା ବା ଆଉ କେହି ଚିତ୍ତକୁ ମୋ ନିକଟରେ ସମର୍ପଣ କରି ମୋର ଉପାସନା କରିଥାନ୍ତି Ι ଅତି ଦୁରାଚାର ବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟ ଯଦି ମୋତେ ଭକ୍ତିର ସହ ଭଜନ କରେ ତେବେ ସେ ମଧ୍ୟ ଧର୍ମାତ୍ମା ହୋଇ ଶାଶ୍ୱତ ଶାନ୍ତି ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ Ι ଏଣୁ ମତ୍ପରାୟଣ ହୋଇ ମୋତେ ପୂଜାକର Ι ମୋର ଆଶ୍ରୟ ଗ୍ରହଣ କର, ତେବେ ଯାଇ ତୁମେ ମୋତେ ପ୍ରାପ୍ତ ହେବ Ι ହେ ଗାଣ୍ଡିବୀ, ସମସ୍ତ ଭୂତ ମୋଠାରୁ ଜନ୍ମ Ι ମୁଁ ସେମାନଙ୍କର ବୀଜ ବୋଲି କହିପାର Ι ମୋ ବିନା ଜାତ ହୋଇଥିବା କୌଣସି ବସ୍ତୁ ବା ପ୍ରାଣୀ ଚରାଚର ଜଗତରେ ନାହିଁ Ι ମୁଁ ସର୍ବତ୍ର ବିଦ୍ୟମାନ Ι ଅର୍ଜୁନ କହିଲେ "ହେ ଚକ୍ରଧାରୀ, ହେ ପ୍ରଭୁ ଜଗନ୍ନାଥ, ଆପଣଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣିତ ଏ ସମସ୍ତ ଜ୍ଞାନପ୍ରାପ୍ତି ପରେ ମଧ୍ୟ ମୋର ବିଶ୍ୱାସ ଦୃଢ କରିବା ପାଇଁ ଆପଣଙ୍କର ସେହି ଐଶ୍ୱରିକ ରୂପ ଦେଖିବାକୁ ଚାହେଁ Ι ଯଦି ମୋତେ ସେହି ରୂପ ଦେଖିବାର ଯୋଗ୍ୟ ଭାବୁଥାଅନ୍ତି ତେବେ ଦୟାକରି ସେହି ଅବ୍ୟୟ, ଅଲୌକିକ ରୂପ ଦେଖାନ୍ତୁ Ι ଭଗବାନ କହିଲେ, "ପାର୍ଥ, ମୋର ଅଲୌକିକ, ଶତ ଶତ, ସହସ୍ର ସହସ୍ର ପ୍ରକାର ବିବିଧ ବର୍ଣାକୃତି ବିଶିଷ୍ଟ ଦିବ୍ୟ ରୂପ ଦର୍ଶନ କର Ι ମୋର ଏହି ଶରୀରରେ ସଚରାଚର ସମଗ୍ର ଜଗତ ଦର୍ଶନ କର Ι କିନ୍ତୁ ତୁମେ ତୁମର ଏହି ସାଧାରଣ ଚର୍ମ ଚକ୍ଷୁରେ ମୋର ସେ ବିଶ୍ଵରୂପ ଦର୍ଶନ କରିପାରିବ ନାହିଁ Ι ମୁଁ ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ ଦିବ୍ୟ ଚକ୍ଷୁ ପ୍ରଦାନ କରୁଛି Ι ଅର୍ଜୁନ ଦିବ୍ୟଦୃଷ୍ଟି ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇ ଅଦ୍ଭୁତ ଦୃଶ୍ୟମାନ ଦେଖିବାକୁ ପାଇଲେ Ι ଅନେକ ମୁଖ,ଅନେକ ଦିବ୍ୟ ଆଭରଣ, ଦିବ୍ୟ ବସ୍ତ୍ର, ଦିବ୍ୟ ମାଲ୍ୟ, ସୁଦିବ୍ୟ ଗନ୍ଧଦ୍ରବ୍ୟ, ଦିବ୍ୟ ଶସ୍ତ୍ରମାନ ଦେଖୁଥାନ୍ତି Ι ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଜନକ ପ୍ରକାଶ,ସହସ୍ର ସହସ୍ର ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ପ୍ରକାଶ ପରି ଦୀପ୍ତିବନ୍ତ ସେହି ବିଶାଳ ଶରୀର ମଧ୍ୟରେ ସମସ୍ତ ଦେବତା, ସଚରାଚର ସମସ୍ତ ପ୍ରାଣୀ, ମୁନିଗଣ, ସର୍ପ ସମୂହ ଦେଖିଲେ ମଧ୍ୟ ଆଦି ଅନ୍ତ କିଛି ଜାଣିପାରୁ ନ ଥାନ୍ତି Ι ସେ ଦେଖୁଥାନ୍ତି ଯେ ସମଗ୍ର ସୃଷ୍ଟିକୁ ବ୍ୟାପି ରହିଛି ସେହି ତେଜୋଦୀପ୍ତ ରୂପ Ι ତାଙ୍କର ବିରାଟ ମୁଖ ଗହ୍ୱର ଭିତରକୁ କୌରବ ଓ ପାଣ୍ଡବ ପକ୍ଷର ବୀରମାନେ ଦ୍ରୁତବେଗରେ ପ୍ରବେଶ କରିବା ଦେଖି ସେ ଧୈର୍ଯ୍ୟ ହରାଇ ବସିଲେ Ι ସେ ଅତି ଆକୁଳ ହୋଇ କହିଲେ, "ହେ ପ୍ରଭୁ, ମୁଁ ଆପଣଙ୍କର ଏହି ରୂପକୁ ସହ୍ୟ କରିପାରୁ ନାହିଁ Ι" କମ୍ପିତ ଶରୀର ଓ ବ୍ୟାକୁଳ ହୃଦୟରେ ଧନଞ୍ଜୟ ସେହି ବିଶ୍ୱରୂପକୁ ଦର୍ଶନ କରୁଥାନ୍ତି Ι ସମସ୍ତ ନଦୀ ସମୁଦ୍ରରେ ଲୀନ ହେଲାପରି ତାଙ୍କର ଜ୍ଞାତ, ଅଜ୍ଞାତ ଅସଂଖ୍ୟ ମନୁଷ୍ୟ ଧ୍ୱଂସ ହେବାପାଇଁ ସେହି ପ୍ରଚଣ୍ଡ ଅଗ୍ନିଶିଖା ବିଶିଷ୍ଟ ମୁଖ ଗହ୍ୱରରେ ଦ୍ରୁତବେଗରେ ପ୍ରବେଶ କରୁଥାନ୍ତି Ι ସେ ଦେଖିଲେ, ପତଙ୍ଗମାନେ ଅନଳରେ ଝାସ ଦେଲାପରି ଏ ସଂସାରର ଅସଂଖ୍ୟ ପ୍ରାଣୀ କେବଳ ବିନାଶ ହେବାପାଇଁ ସେହି ବିସ୍ତାରିତ ମୁଖ ଗହ୍ୱରର ଅଭ୍ୟନ୍ତରକୁ ଧାବମାନ ହେଉଛନ୍ତି Ι ତାଙ୍କର ପ୍ରଖର ତେଜ ସମଗ୍ର ଜଗତକୁ ଉଦ୍ଭାସିତ ଓ ଉତ୍ତପ୍ତ କରୁଅଛି Ι ବ୍ୟସ୍ତ ଓ ବିବ୍ରତ ପାର୍ଥ କରଯୋଡ଼ି ପ୍ରାର୍ଥନା କରିବାକୁ ଲାଗିଲେ Ι ସେ କହିଲେ, "ହେ ବିଷ୍ଣୁ, ଆପଣଙ୍କର ଏ ରୂପର ଆଦି ଅନ୍ତ ମୁଁ ପାଉ ନାହିଁ Ι ଆପଣଙ୍କର ପରିଚୟ କଣ? " ନାରାୟଣ କହିଲେ, ହେ ଅର୍ଜୁନ, ମୁଁ କାଳ Ι ମୁଁ ସମସ୍ତ ସୃଷ୍ଟିକୁ ସମୟକ୍ରମେ ବିନାଶ କରିଥାଏ Ι ଏବେ ତୁମେ ଯେଉଁମାନଙ୍କୁ ଜୀବିତ ଦେଖୁଛ, ସେମାନେ ମୋ ଦ୍ୱାରା ବିନାଶ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇ ସାରିଛନ୍ତି Ι ତୁମେ ଭାବୁଛ, ତୁମେ ସେମାନଙ୍କୁ ନ ମାରିଲେ ସେମାନେ ବଞ୍ଚି ରହିବେ ? ମୟୈବେତେ ନିହତାଃ ପୂର୍ବମେବ, ନିମିତ୍ତ ମାତ୍ର ଭବ ସବ୍ୟସାଚି ! ଦେଖିଲ ତ, ଭୀଷ୍ମ ଦ୍ରୋଣ କର୍ଣ୍ଣ ଆଦି ଯୋଦ୍ଧାମାନେ କିପରି ମୃତ୍ୟୁର ଅତଳ ଗହ୍ୱରରେ ପ୍ରବେଶ କରି ସାରିଛନ୍ତି Ι ତେଣୁ କିଛିମାତ୍ର ସଂଶୟ ନ କରି ଉଠ ପାର୍ଥ, ତୁମେ କେବଳ ମାଧ୍ୟମ ହୁଅ Ι ଯୁଦ୍ଧ କର Ι” ଅର୍ଜୁନ ପୁନଃ ପୁନଃ ପ୍ରଣାମ କରି ଶରଣାଗତ ହୋଇ ପ୍ରାର୍ଥନା କରିବାକୁ ଲାଗିଲେ Ι ସେ କହିଲେ, "ମୁଁ ଅକିଞ୍ଚନ ଆପଣଙ୍କୁ ବନ୍ଧୁ, ସଖା, ଯାଦବ, ଗୋପାଳ ଆଦି କହି ବହୁବାର ଆପଣଙ୍କୁ ସାଧାରଣ ମନୁଷ୍ୟ ଜ୍ଞାନ କରି ପରିହାସ କରିଛି Ι ମୋତେ କ୍ଷମା କରନ୍ତୁ Ι ଏହି ଅଦୃଷ୍ଟପୂର୍ବ, ଅଶ୍ରୁତପୂର୍ବ ଓ ଅଲୌକିକ ରୂପ ଦର୍ଶନରେ ମୋର ରୋମାଞ୍ଚିତ ହେଉଅଛି ଓ ଭୟ ଜାତ ହେଉଅଛି Ι ହେ ସହସ୍ରବାହୁ, ହେ ବିଶ୍ୱମୂର୍ତ୍ତି, “ମୟା ପ୍ରସନ୍ନେନ ତବାର୍ଜୁନେଦମ୍ ରୁପମ୍ ପରମ୍ ଦର୍ଶିତମାତ୍ମଯୋଗାତ୍ Ι” ଆପଣଙ୍କର ଏହି ଅର୍ଜୁନକୁ ପୂର୍ବର ସେହି କିରୀଟ, ଗଦା ଓ ଚକ୍ରଧାରୀ ରୂପରେ ଦର୍ଶନ ଦିଅନ୍ତୁ Ι ପରମ ପୁରୁଷ ପରମାତ୍ମା ନରହରି ବିଶ୍ଵନିୟନ୍ତା ପ୍ରଭୁ ଭଗବାନ ଅର୍ଜୁନ ଉପରେ ପ୍ରସନ୍ନ ହୋଇ କହିଲେ, "ହେ ପାର୍ଥ, ତୁମ୍ଭ ବିନା ମୋର ଏହି ରୂପ ପୂର୍ବରୁ କେହି ଦେଖି ନାହାନ୍ତି Ι ଭୟ କର ନାହିଁ Ι ଏବେ ମୁଁ ଏହି ରୂପ ସଂହାର କରି ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ ପୂର୍ବ ରୂପରେ ଦେଖା ଦେବି Ι" ଏହା କହି ସେ ନିଜର ସୌମ୍ୟ ଶାନ୍ତ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ରୂପ ଧାରଣ କଲେ Ι ପ୍ରକୃତିସ୍ଥ ହୋଇ ଅର୍ଜୁନ ପ୍ରଶ୍ନ କଲେ, "ହେ ବଂଶୀଧାରୀ, ଏ ସଂସାରରେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଯୋଗୀ କିଏ?" କୃଷ୍ଣ କହିଲେ, "ଯେଉଁମାନେ ନିଷ୍ଠା ଓ ମନୋନିବେଶ ପୂର୍ବକ ଶ୍ରଦ୍ଧାଯୁକ୍ତ ହୋଇ ଉପାସନା କରନ୍ତି, ସେହିମାନେ ହିଁ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଯୋଗୀ Ι ଯେଉଁମାନେ ମୋଠାରେ ସମସ୍ତ କର୍ମ ସମର୍ପଣ କରି ମତ୍ପରାୟଣ ହୋଇ ଏକାନ୍ତ ଚିତ୍ତରେ ମୋତେ ଧ୍ୟାନ କରନ୍ତି, ମୋ ଠାରେ ମନ ସ୍ଥିର କରି, ମୋ ଠାରେ ବୁଦ୍ଧି ନିବେଶ କରି କର୍ମ କରନ୍ତି ସେମାନେ ମୋତେ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଅନ୍ତି Ι ସମସ୍ତେ ମନ ସ୍ଥିର ରଖିପାରନ୍ତି ନାହିଁ Ι କିନ୍ତୁ ସେମାନେ ଅଭ୍ୟାସ ବଳରେ ଏହା ସାଧନ କରି ପାରିବେ Ι ଅଭ୍ୟାସ କରିବା ସମ୍ଭବ ନ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ମୋର ପ୍ରୀତିଲାଭ କଲାଭଳି କର୍ମ କଲେ ତୁମ୍ଭେ ସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରି ପାରି0  

ସର୍ବୋପନିଷଦୋ ଗାବୋ, ଦୋଗ୍ଧା ଗୋପାଳନନ୍ଦନଃ, ପାର୍ଥୋ ଵତ୍ସଃ ସୁଧୀର୍ଭୋକ୍ତା, ଦୁଗ୍ଧମ୍ ଗୀତାମୃତମ୍ ମହତ୍ Ι ସମସ୍ତ ଉପନିଷଦ ଗାଭୀ ସଦୃଶ, ଦୁଗ୍ଧ ହେଉଛି ଗୀତା ଏବଂ ଗୋଦୋହନ କରୁଛନ୍ତି କୃଷ୍ଣ Ι ବତ୍ସା ତୁଲ୍ୟ ପାର୍ଥ ସେହି ଦୁଗ୍ଧପାନ କରୁଛନ୍ତି Ι ପ୍ରଭୁ ପୀତବାସ କହିଲେ, ହେ ଅର୍ଜୁନ, "ତୁମର ଓ ମୋର ଜନ୍ମ ବାର ବାର ହୋଇଯାଇଛି Ι ମୋର ଜ୍ଞାନ ଜାଗ୍ରତ ଥିବାରୁ ମୋର ସେ ସବୁ ମନେ ଅଛି Ι ତୁମର ଜ୍ଞାନ ସୁପ୍ତ ଥିବାରୁ ତୁମେ ଭୁଲି ଯାଇଛ Ι ପ୍ରକୃତରେ ମୋର ଜନ୍ମ ନାହିଁ, ମୃତ୍ୟୁ ନାହିଁ, କିନ୍ତୁ ମୁଁ ମାୟାର ଅଧୀନ ହୋଇ ଜନ୍ମଲାଭ କରିଥାଏଁ Ι "ଯଦା ଯଦା ହି ଧର୍ମସ୍ୟ ..... "ଯେତେବେଳେ ଧର୍ମର ହାନି ହୋଇ ପାପ ଭାରା ଅଧିକ ହୋଇଯାଏ, ଦୁଷ୍ଟମାନଙ୍କୁ ସଂହାର କରି, ସାଧୁଜନମାନଙ୍କୁ ପରିତ୍ରାଣ କରିବାକୁ ମୋତେ ଏହିପରି ଜନ୍ମଲାଭ କରିବାକୁ ପଡିଥାଏ Ι ମୋର ଏହି ଜନ୍ମ ଓ ମୃତ୍ୟୁ ସମ୍ପର୍କରେ ପ୍ରକୃତ ଜ୍ଞାନ ଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ମୋକ୍ଷ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଅନ୍ତି Ι "ଯେ ଯଥା ମାଂ ପ୍ରପଦ୍ୟନ୍ତେ ତାଂସ୍ତଥୈବ ଭଜାମ୍ୟହଂ Ι" ଯିଏ ଯେଉଁପରି ମୋତେ ଭଜନ କରନ୍ତି ,ମୁଁ ସେମାନଙ୍କୁ ସେହିପରି ଅନୁଗ୍ରହ କରିଥାଏଁ ମନୁଷ୍ୟ ମୋତେ ଯେଉଁ ରୂପରେ ଆରାଧନା କରେ, ମୁଁ ତାକୁ ସେହି ରୂପରେ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏଁ Ι ହେ ପାର୍ଥ, ମୁଁ ଗୁଣ କର୍ମ ଅନୁଯାୟୀ ବ୍ରାହ୍ମଣ, କ୍ଷତ୍ରିୟ, ବୈଶ୍ୟ ଓ ଶୂଦ୍ର ଚାରି ପ୍ରକାର ବର୍ଣ୍ଣ ସୃଷ୍ଟି କରିଅଛି Ι କିନ୍ତୁ ଏହି ବର୍ଣ୍ଣବିଭାଗର ମୁଁ କର୍ତ୍ତା ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଆସକ୍ତିଶୂନ୍ୟତା ହେତୁ ମୋତେ ଅକର୍ତ୍ତା ବୋଲି ଜ୍ଞାନ କର Ι ହେ ଅର୍ଜୁନ, "କର୍ମ, ବିକର୍ମ ଓ ଅକର୍ମ ତ୍ରୟର ଅର୍ଥ ଅତି ଗହନ Ι ଶାସ୍ତ୍ରାନୁମୋଦିତ ବିହିତ କର୍ମ କରିବା ହେଉଛି କର୍ମ, ନିଷିଦ୍ଧ କର୍ମ କରିବା ହେଉଛି ବିକର୍ମ ଓ ଆଦୌ କର୍ମ ନ କରିବା ହେଲା ଅକର୍ମ Ι କାମନା ରହିତ କର୍ମ ,ତାହା ଶରୀର ଯାତ୍ରାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେଥିରେ ପାପ ନାହିଁ Ι ଯେ ବୈରଭାବନା ତ୍ୟାଗ କରିଛି, ଶୀତ ତାପକୁ ସମାନ ଜ୍ଞାନ କରିଛି ଓ ସିଦ୍ଧି ଅସିଦ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ ଦେଖୁନାହିଁ, ସେ କର୍ମ କରୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସଂସାର ବନ୍ଧନରେ ଆବଦ୍ଧ ହୁଏ ନାହିଁ Ι ଜ୍ଞାନ ସହିତ ସଂଯୋଗକୁ ଯଜ୍ଞ କହନ୍ତି Ι ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଯଜ୍ଞ ଅଛି Ι କେହି ଦ୍ରବ୍ୟ ଦାନ ଦ୍ୱାରା ଦ୍ରବ୍ୟ ଯଜ୍ଞ, କେହି ତପ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଦ୍ୱାରା ତପଯଜ୍ଞ, ନିଷ୍ଠାର ସହ ଵ୍ରତାଦି ପାଳନ ଦ୍ୱାରା ବ୍ରତ ଯଜ୍ଞ, ଚିତ୍ତର ଏକାଗ୍ରତା ପାଇଁ ଯୋଗଯଜ୍ଞ ତଥା ବେଦାଧ୍ୟୟନ, ବେଦ ଶ୍ରବଣ ଓ ମୋକ୍ଷଲାଭ ଆଦି ସମ୍ପର୍କରେ ଯତ୍ନଶୀଳ ହୋଇ ସ୍ୱାଧ୍ୟାୟ ଜ୍ଞାନଯଜ୍ଞ କରନ୍ତି Ι ପ୍ରାଣାୟାମ ମଧ୍ୟ ଏକ ଯଜ୍ଞ Ι ଅପାନ ବାୟୁ, ଅର୍ଥାତ୍ ଅଧୋଗତିଶୀଳ ବାୟୁକୁ ପ୍ରାଣବାୟୁ ଅର୍ଥାତ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱ ଗତିଶୀଳ ବାୟୁରେ ମିଶାଇ ଏକ କରିବା ଏବଂ ରେଚକ(ପ୍ରାଣବାୟୁର ନିଃସାରଣ) ଓ କୁମ୍ଭକ(ପ୍ରାଣବାୟୁର ଧାରଣ) ଦ୍ୱାରା ପ୍ରାଣବାୟୁ ଓ ଅପାନ ବାୟୁର ଗତିରୋଧ କରିବା ଏହି ପ୍ରାଣାୟାମର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ Ι ଜ୍ଞାନ ପ୍ରାପ୍ତ ହେବା ପାଇଁ ପ୍ରଥମେ କର୍ମ ଯୋଗରେ ସିଦ୍ଧି ପ୍ରାପ୍ତି ଆବଶ୍ୟକ Ι "ଶ୍ରଦ୍ଧାବାନ୍ ଲଭତେ ଜ୍ଞାନଂ, ତତ୍ପରଃ ସଂଯତେନ୍ଦ୍ରିୟଃ Ι" ଶ୍ରଦ୍ଧା ଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ହିଁ ଜ୍ଞାନ ଲାଭ କରେ Ι ଇନ୍ଦ୍ରିୟମାନଙ୍କୁ ଆୟତ୍ତରେ ରଖି ସଂଯମୀ ହୋଇଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ଜ୍ଞାନ ଲାଭ କରି ଅକ୍ଷୟ ଶାନ୍ତି ଲାଭ କରନ୍ତି Ι ଅଜ୍ଞ, ଶ୍ରଦ୍ଧାହୀନ ଓ ସନ୍ଦେହୀ ବ୍ୟକ୍ତି ଧ୍ୱଂସ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ ଏବଂ ଇହ,ପର ଉଭୟ ଲୋକରେ ସୁଖ ପାଏ ନାହିଁ Ι ଯେ ଯୋଗଦ୍ୱାରା ସମସ୍ତ କର୍ମକୁ ପରମେଶ୍ଵରଙ୍କଠାରେ ଅର୍ପଣ କରିଛନ୍ତି, ସେହି ଅନୁରକ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ କର୍ମଫଳ ଆବଦ୍ଧ କରିପାରେ ନାହିଁ Ι ଏଣୁ ହେ ପାର୍ଥ, ତୁମ୍ଭେ ନିଜର ଜ୍ଞାନ ଦ୍ୱାରା ହୃଦୟର ଅଜ୍ଞାନତାକୁ ଛେଦନ କର ଓ କର୍ମ ଯୋଗ ଆଚରଣ କର Ι ଉଠ ଅର୍ଜୁନ, ଉଠ Ι ଯୁଦ୍ଧ କର Ι ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତରରେ ଭଗବାନ କହିଲେ, "ଅଭିମାନ ଶୂନ୍ୟ, ଅହଂକାର ଶୂନ୍ୟ ,ଦାମ୍ଭିକତା ବର୍ଜିତ, ଅହିଂସା ,ସହନଶୀଳତା, ସରଳତା, ସଦ୍ ଗୁରୁସେବା, ଶୌଚ, ସନ୍ମାର୍ଗ, ଆତ୍ମସଂଯମ, ଇନ୍ଦ୍ରିୟସଂଯମ, ନିରହଂକାର, ଜନ୍ମ, ମୃତ୍ୟୁ, ଜରା, ବ୍ୟାଧି ଜନିତ ଦୁଃଖ ଓ ଦୋଷର ପୁନଃ ପୁନଃ ଆଲୋଚନାକୁ ଜ୍ଞାନ ସାଧନ କୁହାଯାଏ Ι ପ୍ରକୃତି ଓ ପୁରୁଷର ସମ୍ପର୍କ ବିଷୟରେ କହିବାକୁ ଯାଇ ସେ କହିଲେ ଯେ ,ପୁରୁଷ ଶରୀରରେ ଅବସ୍ଥାନ କରି ପ୍ରକୃତିଜାତ ଗୁଣ ଭୋଗ କରେ Ι କିନ୍ତୁ ଏହା ଦେହରେ ଥାଇ ସୁଦ୍ଧା ପ୍ରକୃତିଠାରୁ ଭିନ୍ନ Ι ଜଗତ ବିସ୍ତାର ସମ୍ପର୍କରେ ସେ କହିଲେ ଯେ, ସ୍ଥାବର ଜଙ୍ଗମ ଆଦି ଯେଉଁମାନେ ଜନ୍ମ ହୁଅନ୍ତି, ପ୍ରକୃତି ସେମାନଙ୍କର ମାତା ଓ ସର୍ବଶକ୍ତିମାନ ଈଶ୍ୱର ନିଜେ ବୀଜ ଦାତା ପିତା ଅଟନ୍ତି Ι ଗୁଣତ୍ରୟ ବିଷୟରେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଭୁ ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ ବୁଝାଇଲେ Ι ସତ୍ତ୍ଵ ଗୁଣ ନିର୍ମଳ, ତେଣୁ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ଓ ଶାନ୍ତ Ι ତାହା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ସୁଖୀ ଓ ଜ୍ଞାନୀ କରାଏ Ι ରଜଗୁଣ ତୃଷ୍ଣା ଓ ଆସକ୍ତି ଜାତ କରାଏ Ι ଏହା କର୍ମରୂପକ ବନ୍ଧନରେ ଆବଦ୍ଧ କରେ Ι ତମୋଗୁଣ ଅଜ୍ଞାନରୁ ଜାତ ଓ ମୋହ ମାୟାର କାରଣ Ι ଏହା ଦେହକୁ ପ୍ରମୋଦ, ଆଳସ୍ୟ ଓ ନିଦ୍ରାରେ ଅଭିଭୂତ କରେ Ι ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେତେବେଳେ ସତ୍ତ୍ଵ, କେତେବେଳେ ରଜ ଓ କେତେବେଳେ ତମୋଗୁଣ ପ୍ରବଳ ହୋଇଥାନ୍ତି Ι ସତ୍ତ୍ଵଗୁଣ ପ୍ରବଳ ହେଲେ ଜ୍ଞାନାତ୍ମକ ଭାବ ପ୍ରକାଶ ପାଏ Ι ରଜଗୁଣ ପ୍ରବଳ ହେଲେ ଲୋଭ ଅଶାନ୍ତି, ସ୍ପୃହା ଓ ଦ୍ଵନ୍ଦ, ତଥା ତମୋଗୁଣ ପ୍ରାବଲ୍ୟରେ ଵିଵେକହୀନତା, ଉଦ୍ୟମହୀନତା, ପ୍ରମାଦ ଓ ମୋହ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ Ι ସତ୍ତ୍ଵଗୁଣ ପ୍ରାବଲ୍ୟ ସମୟରେ ମୃତ୍ୟୁ ହେଲେ ସ୍ୱର୍ଗପ୍ରାପ୍ତି ହୁଏ Ι ରଜଗୁଣ ପ୍ରାବଲ୍ୟରେ ମୃତ୍ୟୁ ହେଲେ କର୍ମାସକ୍ତ ହୋଇ ମନୁଷ୍ୟ ଯୋନିରେ ଜନ୍ମ ହୁଅନ୍ତି ଓ ତମୋଗୁଣ ଅଧିକ ଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିର ଦେହାବସାନ ହେଲେ ପଶୁ ଆଦି କୁଳରେ ଜନ୍ମ ହୁଏ Ι ସାତ୍ତ୍ୱିକ ବ୍ୟକ୍ତି ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱ ଲୋକ ଅର୍ଥାତ୍ ଦେବଲୋକ, ରାଜସିକ ବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟ ଲୋକ ଅର୍ଥାତ୍ ମନୁଷ୍ୟ ଲୋକ ଏବଂ ତାମସିକ ବ୍ୟକ୍ତି ଅଧୋଗତି ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଅନ୍ତି Ι

 

ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କହିଲେ,"ହେ ଧନଞ୍ଜୟ, ଯେଉଁମାନେ ଅଭିମାନଶୂନ୍ୟ, ନିର୍ମୋହ,ପୁତ୍ରାଦି ଆସକ୍ତିରହିତ, ଆତ୍ମଜ୍ଞାନରେ ନିଷ୍ଠା, ନିଷ୍କାମ, ଦ୍ଵନ୍ଦ୍ଵ ଓ ସୁଖ ଦୁଃଖ ବିମୁକ୍ତ, ସେହି ଜ୍ଞାନୀଲୋକମାନେ ବିଷ୍ଣୁପଦ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଅନ୍ତି Ι ଦେହରୁ ଦେହାନ୍ତରଗାମୀ ଆତ୍ମାକୁ ଭୋଗଲିପ୍ତ ଇନ୍ଦ୍ରିୟାସକ୍ତ ପ୍ରାଣୀମାନେ ଦେଖିପାରନ୍ତି ନାହିଁ Ι କେବଳ ଜ୍ଞାନ ଚକ୍ଷୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ଅର୍ଥାତ୍ ଜ୍ଞାନୀମାନେ ଦେଖିପାରନ୍ତି Ι ମୁଁ ସମସ୍ତଙ୍କ ହୃଦୟରେ ଅନ୍ତର୍ଯାମୀ ରୂପରେ ବିଦ୍ୟମାନ Ι ହେ ଅର୍ଜୁନ, କେହି କେହି ଦୈବୀ ଶକ୍ତିସମ୍ପନ୍ନ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କଠାରେ ନିଷ୍ଠା, ଦାନ, ଦମ(ସଂଯମ), ଯଜ୍ଞ, ତପ, ସରଳତା, ଅହିଂସା, ସତ୍ୟ, କ୍ରୋଧହୀନତା, ତ୍ୟାଗ, ଶାନ୍ତି, ଅପରକୁ ନିନ୍ଦା ନ କରିବା, ଦୟା, ନିର୍ଲୋଭତା, ମୃଦୁତା, ଅକାର୍ଯ୍ୟରେ ଲଜ୍ଜା, ତେଜ, କ୍ଷମା ସୁଖ ଓ ଦୁଃଖରେ ସମଭାବ, ଶୌଚ,ଦ୍ରୋହଶୂନ୍ୟତା ଓ ଅଭିମାନଶୂନ୍ୟତା ଆଦି ମହତ୍ ଗୁଣମାନ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥାଏ Ι ଆଉ କେହି ଆସୁରୀ ଶକ୍ତି ସମ୍ପଦ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇ ଦମ୍ଭ, ଦର୍ପ, ଅଭିମାନ, କ୍ରୋଧ, ନିଷ୍ଠୁରତା ଓ ଅଜ୍ଞାନତା ଆଦି ଗୁଣମାନ ନେଇ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥାନ୍ତି Ι ଦୈବୀ ସମ୍ପଦ ମୋକ୍ଷର କାରଣ ହୁଏ ଏବଂ ଆସୁରୀ ସମ୍ପଦ ବନ୍ଧନର କାରଣ ହୁଏ Ι ଏହି ଆସୁରୀ ସ୍ୱଭାବ ସମ୍ପନ୍ନ ଲୋକମାନେ ଧର୍ମ ଅଧର୍ମ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ ଦେଖନ୍ତି ନାହିଁ Ι ଈଶ୍ୱରଙ୍କୁ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ନାହିଁ Ι କେବଳ ସ୍ତ୍ରୀ ଓ ପୁରୁଷ ମଧ୍ୟରେ କାମ ସମ୍ପର୍କରୁ ଏହି ଜଗତ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ବୋଲି ମନେ କରନ୍ତି Ι ସେହି ନଷ୍ଟ ଆତ୍ମା ଅଳ୍ପବୁଦ୍ଧି, ମଳିନ ଚିତ୍ତ, ଉଗ୍ର କର୍ମା ଓ ଅହିତକାରୀ ଲୋକେ ଜଗତର କ୍ଷୟ ସାଧନା କରିଥାନ୍ତି Ι ସେମାନେ ଆମରଣ କାମ ଉପଭୋଗକୁ ପରମ ପୁରୁଷାର୍ଥ ବୋଲି ମନେ କରନ୍ତି Ι ଅହଂକାର, ବଳ, ଦର୍ପ, କାମ, କ୍ରୋଧକୁ ଆଶ୍ରୟ କରି ନିଜ ଓ ପର ଦେହରେ ଅବସ୍ଥିତ ମୋର ଅସ୍ତିତ୍ୱ ପ୍ରତି ଦ୍ୱେଷ ପ୍ରକାଶ କରନ୍ତି ଏବଂ ସନ୍ମାର୍ଗରେ ଗତି କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଉପରେ ଦୋଷାରୋପ କରିଥାନ୍ତି Ι ସେମାନେ ପର ଜନ୍ମରେ ବ୍ୟାଘ୍ର, ସର୍ପ ଆଦି ଆସୁରୀ ଯୋନିରେ ଜାତ ହୁଅନ୍ତି Ι ସେ ଜନ୍ମରେ ମଧ୍ୟ ମୋତେ ନ ଭଜି ସେମାନେ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ଅଧମ ଗତି ଅର୍ଥାତ କୃମୀ ଓ କୀଟ ଆଦି ଯୋନିରେ ଜନ୍ମ ହୁଅନ୍ତି Ι କାମ, କ୍ରୋଧ ଓ ଲୋଭ, ଏ ତିନୋଟି ନର୍କର ଦ୍ୱାର Ι ତେଣୁ ଏ ତିନିଟିରୁ ନିଜକୁ ଦୂରରେ ରଖିବା ବିଧେୟ Ι ଶାସ୍ତ୍ର ବିଧି ଅନୁସରଣ ନ କରି, ଶ୍ରଦ୍ଧାରେ ଯେଉଁମାନେ ଯଜ୍ଞାଦି ଅନୁଷ୍ଠାନ କରନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ବିଷୟରେ ଅର୍ଜୁନ ଜାଣିବାକୁ ଚାହିଁବାରୁ ପ୍ରଭୁ ପରଂବ୍ରହ୍ମ ନାରାୟଣ ବୁଝାଇଲେ, “ଯେଉଁମାନଙ୍କର ସତ୍ତ୍ଵ ସ୍ୱଭାବ ଯେପରି ଥାଏ, ସେମାନଙ୍କର ଶ୍ରଦ୍ଧା ମଧ୍ୟ ସେହିପରି ସାତ୍ତ୍ୱିକୀ, ରାଜସୀ କିମ୍ବା ତାମସୀ ହୋଇଥାଏ Ι ସାତ୍ତ୍ୱିକୀ ଶ୍ରଦ୍ଧା ଥିବା ଲୋକେ ଦେବତାମାନଙ୍କୁ, ରାଜସୀ ଶ୍ରଦ୍ଧାଵାନ ଲୋକେ ଯକ୍ଷ ଓ ରକ୍ଷମାନଙ୍କୁ ଏବଂ ତାମସିକ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ଭୂତ, ପ୍ରେତ ଆଦିଙ୍କୁ ପୂଜା କରିଥାନ୍ତି Ι ଶରୀରକୁ କଷ୍ଟ ଦେଇ ଯେଉଁମାନେ କୄଛ୍ର ଅଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ସାଧନା କରି ବିଶେଷ ଲାଭ ଆଶାରେ ତପସ୍ୟା କରନ୍ତି, ସେମାନେ ଅସୁର ବ୍ରତଧାରୀ ବୋଲି କଥିତ ହୁଅନ୍ତି Ι ସାତ୍ତ୍ଵିକ ଆହାର ଆୟୁଷ,ଶକ୍ତି, ପବିତ୍ରତା ସୁଖ ଓ କ୍ଷୁଧା ବର୍ଦ୍ଧନ କରେ Ι ରାଜସିକ ମନୁଷ୍ୟମାନେ ପିତା, ଖଟା,ଲବଣାକ୍ତ, ଅତି ଉଷ୍ଣ, କଠିନ ଓ ଶୁଷ୍କ ଆହାର ପସନ୍ଦ କରନ୍ତି Ι ତାମସିକ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ପଚା, ଅଇଁଠା, ବାସୀ,ଅଭକ୍ଷ ଖାଦ୍ୟରେ ସନ୍ତୋଷ ଲାଭ କରନ୍ତି Ι ଏହି ତିନି ପ୍ରକାରର ଶ୍ରଦ୍ଧାଥିବା ଲୋକଙ୍କର ଯଜ୍ଞ ବିଧାନ ମଧ୍ୟ ବିଭିନ୍ନ Ι ସାତ୍ତ୍ୱିକୀମାନେ ଫଳରେ ଆଶା ନ ରଖି, ବିଧି ଅନୁସାରେ ମନ ଓ ଚିତ୍ତ ସ୍ଥିର କରି ଯଜ୍ଞ କରନ୍ତି Ι ରାଜସିକ ଶ୍ରଦ୍ଧା ବିଶିଷ୍ଟ ଲୋକେ ଫଳ ଆଶା କରି, ଦମ୍ଭ ଓ ଅହଂକାର ପ୍ରଦର୍ଶନ ପାଇଁ ଯଜ୍ଞ କରନ୍ତି Ι ତାମସିକ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ବିଧିହୀନ ଯଜ୍ଞ କରନ୍ତି, ଯେଉଁଥିରେ ଅନ୍ନ ଦାନର ବ୍ୟବସ୍ଥା ନ ଥାଏ, ପୁରୋହିତକୁ ଦକ୍ଷିଣା ଦିଆଯାଏ ନାହିଁ କିମ୍ବା କର୍ତ୍ତାର ଶ୍ରଦ୍ଧା ନ ଥାଏ Ι ତିନି ପ୍ରକାର ତପସ୍ୟା ଅଛି Ι ଶାରୀରିକ ତପ; ଏ ପ୍ରକାର ତପସ୍ୟାରେ ଦେବତା, ବ୍ରାହ୍ମଣ, ଗୁରୁ, ପଣ୍ଡିତବର୍ଗଙ୍କର ପୂଜା,ଶୌଚ,ସରଳତା ଓ ଅହିଂସା ଆଚରଣ କରାଯାଏ Ι ବାଙ୍ମୟ ତପ, ଯେଉଁଥିରେ ବ୍ୟକ୍ତି ଅନ୍ୟର ଉଦ୍ବେଗ ବୃଦ୍ଧି କଲା ପରି ବାକ୍ୟ କହେ ନାହିଁ, ସତ୍ୟ, ପ୍ରିୟ ଅଥଚ ହିତଜନକ ବାକ୍ୟ କହେ ଓ ଯଥାବିଧି ବେଦାଭ୍ୟାସ କରେ Ι ମାନସିକ ତପରେ ଚିତ୍ତ ଶୁଦ୍ଧି, ମନର ପ୍ରସନ୍ନତା, ଅକ୍ରୂରତା, ମୌନ ବା ବାକ୍ ସଂଯମ, କପଟଶୂନ୍ୟତା ଆଦି ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ Ι ଯଜ୍ଞ ଭଳି ସାତ୍ତ୍ଵିକ, ରାଜସିକ ଓ ତାମସିକ ଲୋକେ ତିନି ପ୍ରକାରର ତପସ୍ୟା କରିଥାନ୍ତି Ι ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀ ଆକାଂକ୍ଷା ରହିତ ଶ୍ରଦ୍ଧାଯୁକ୍ତ ତପ, ଦ୍ଵିତୀୟ ଶ୍ରେଣୀ ଆକାଂକ୍ଷିତ ଵସ୍ତୁଲାଭ ଆଶାରେ ଦମ୍ଭ ସହ ତପ Ι ତୃତୀୟ ଶ୍ରେଣୀ ଅର୍ଥାତ୍ ତାମସିକ ଲୋକେ ପରର ବିନାଶ ନିମନ୍ତେ ତପ କରିଥାନ୍ତି Ι ସେହିପରି ଦାନ ମଧ୍ୟ ଏହି ତିନି ଶ୍ରଦ୍ଧାଯୁକ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ମାର୍ଗରେ କରନ୍ତି Ι ଦେଶକାଳ ପାତ୍ର ବିବେଚନାରେ ଅସମର୍ଥ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଯେଉଁ ଦାନ ଦିଆଯାଏ ତାହା ସାତ୍ତ୍ଵିକ ଦାନ; ପ୍ରତ୍ୟୁପକାର ଆଶାରେ, ପରଲୋକରେ ସ୍ୱର୍ଗପ୍ରାପ୍ତି ପାଇଁ କଷ୍ଟ ସହି ଯେଉଁ ଦାନ ଦିଆଯାଏ ତାହା ରାଜସିକ ଦାନ ଏବଂ ଅପବିତ୍ର ସ୍ଥାନରେ, ଅଶୌଚ ଅବସ୍ଥାରେ, ଅନୁପଯୁକ୍ତ ପାତ୍ରରେ ଅବଜ୍ଞା ସହିତ ଯେଉଁ ଦାନ ଦିଆଯାଏ ତାହା ତାମସିକ ଦାନ ଅଟେ Ι ଓଁ ତତ୍ ସତ୍ ସକଳ ବେଦ ଯଜ୍ଞ ଓ ତପରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ କାରଣ ଏ ତିନି ନାମ ପରମାତ୍ମା ବ୍ରହ୍ମଙ୍କର Ι

ଅର୍ଜୁନ ପଚାରିଲେ, “ହେ ହୃଷୀକେଶ, ତ୍ୟାଗ ଓ ସନ୍ନ୍ୟାସ ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ କଣ ? ଶ୍ରୀମଧୁସୂଦନ, କେଶୀ ନିସୂଦନ,ଦୀନବନ୍ଧୁ, ଦୈତ୍ୟାରି, ଜଗତ୍ପତି, ଜଗନ୍ନାଥ କହିଲେ,"ହେ ପାର୍ଥ, କାମ୍ୟ କର୍ମମାନଙ୍କର ତ୍ୟାଗକୁ ସନ୍ନ୍ୟାସ ଓ କର୍ମଫଳ ତ୍ୟାଗକୁ ତ୍ୟାଗ ବୋଲି କହନ୍ତି Ι କିନ୍ତୁ ଯଜ୍ଞ, ଦାନ, ତପସ୍ୟାଦି କର୍ମ ତ୍ୟାଗ କରିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ Ι ଏ ସବୁ କର୍ମ ଜ୍ଞାନୀମାନଙ୍କର ଚିତ୍ତ ଶୁଦ୍ଧିରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ Ι ଏହିସବୁ କର୍ମ ମଧ୍ୟ କଲାବେଳେ ଆସକ୍ତିରୁ ଦୂରରେ ରହିବା ଓ କର୍ମଫଳ କାମନା ନ କରିବା ଉଚିତ Ι ଏ ପ୍ରକାର ତ୍ୟାଗ ସାତ୍ତ୍ଵିକ Ι କର୍ମ କରିବାକୁ କ୍ଳେଶ ମନେକରି, ପରିଶ୍ରମକୁ ଭୟ କରି ଯେଉଁମାନେ କର୍ମ ତ୍ୟାଗ କରନ୍ତି ସେମାନଙ୍କର ତ୍ୟାଗକୁ ରାଜସିକ ତ୍ୟାଗ ଓ ମୋହ ବଶତଃ ଯେଉଁ କର୍ମ ତ୍ୟାଗ କରାଯାଏ ତାକୁ ତାମସିକ ତ୍ୟାଗ କହନ୍ତି Ι କୌଣସି ଶରୀରଧାରୀ ବ୍ୟକ୍ତି ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ କର୍ମରହିତ ହେବା ଅସମ୍ଭବ Ι କିନ୍ତୁ ଉଚିତ କର୍ମ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଯିଏ କର୍ମ ଫଳ ତ୍ୟାଗ କରିପାରେ, ସିଏ ହିଁ ପ୍ରକୃତ ତ୍ୟାଗୀ Ι ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ପାପ, ପୂଣ୍ୟ ଓ ମିଶ୍ରିତ; ଏହିପରି ତିନି ପ୍ରକାର ଫଳ ମିଳିଥାଏ, କିନ୍ତୁ ତ୍ୟାଗୀମାନଙ୍କୁ ଏପରି କୌଣସି ଫଳ ଭୋଗ କରିବାକୁ ପଡେନାହିଁ Ι କୌଣସି କର୍ମ ସିଦ୍ଧିରେ ଅଧିଷ୍ଠାନ, କର୍ତ୍ତା, କରଣ, ଚେଷ୍ଟା ଓ ଦୈବ ;ଏହି ପାଞ୍ଚ ପ୍ରକାର କାରଣ ଥାଏ Ι ସମସ୍ତ କର୍ମ, ତାହା ନ୍ୟାୟ ହେଉ ବା ଅନ୍ୟାୟ ହେଉ, ତା ମୂଳରେ ଏହି ପାଞ୍ଚଟି ହେତୁ ଥାଏ Ι ହେ ଗାଣ୍ଡିବୀ," ଜ୍ଞାନ ମଧ୍ୟ ସତ୍ତ୍ଵ,ରଜ, ତମ ଅନୁସାରେ ତ୍ରିବିଧ ହୋଇଥାଏ Ι ସମସ୍ତଙ୍କଠାରେ ଏକ ଅବିଭକ୍ତ, ଅବିନାଶୀ ଓ ନିର୍ବିକାର ସତ୍ତା ଦେଖୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିର ଜ୍ଞାନକୁ ସାତ୍ତ୍ଵିକ ଜ୍ଞାନ କୁହାଯାଏ Ι ରାଜସ ଜ୍ଞାନ ଥିବା ଲୋକେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ଠାରେ ଭିନ୍ନ ସତ୍ତା ଉପଲବ୍ଧି କରନ୍ତି Ι ଅଯୌକ୍ତିକ, ଅଯଥାର୍ଥ ଓ ତୁଚ୍ଛ ତାମସିକ ଜ୍ଞାନରେ ଲୋକେ ଗୋଟିଏ ଦେହ ବା ପ୍ରତିମାରେ ଗୋଟିଏ ଆତ୍ମା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ଥାଏ ବୋଲି ଅନୁଭବ କରନ୍ତି Ι ସେହିପରି କର୍ମ, କର୍ତ୍ତା, ବୁଦ୍ଧି ଓ ଧୃତି ମଧ୍ୟ ସାତ୍ତ୍ୱିକ, ରାଜସିକ କିମ୍ବା ତାମସିକ ହୋଇପାରେ Ι ହେ ଅର୍ଜୁନ,"ସୁଖ ମଧ୍ୟ ତିନି ପ୍ରକାର Ι ଯାହା ପ୍ରଥମରୁ ବିଷ ଭଳି ଲାଗିଲେ ମଧ୍ୟ ପରିଣାମ ଅମୃତତୁଲ୍ୟ ହୋଇଥାଏ, ତାହା ସାତ୍ତ୍ଵିକ ସୁଖ ଅଟେ Ι ରାଜସିକ ସୁଖ ବିଷୟ ଏବଂ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ସଂଯୋଗରୁ ଜାତ ହୁଏ Ι ଏହା ଆରମ୍ଭରେ ସୁଖଦାୟକ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ପରିଣାମରେ ଦୁଃଖଦାୟକ ହୋଇଥାଏ Ι ଯେଉଁ ସୁଖ ପ୍ରଥମରେ ଓ ଶେଷରେ ଆତ୍ମା ମୋହକାରୀ, ନିଦ୍ରା, ଆଳସ୍ୟ ଓ ପ୍ରମୋଦରୁ ଜାତ, ତାହା ତାମସିକ ସୁଖ ଅଟେ Ι” ଶ୍ରୀହରି କହିଲେ, "ହେ ଧନଞ୍ଜୟ, ବ୍ରାହ୍ମଣ, କ୍ଷତ୍ରିୟ, ବୈଶ୍ୟ ଓ ଶୂଦ୍ରମାନଙ୍କର କର୍ମ ବିଭକ୍ତିକରଣ ମଧ୍ୟ ସ୍ୱଭାବଜନିତ ଗୁଣଦ୍ୱାରା ନିର୍ଣୀତ ହୋଇଅଛି Ι ବ୍ରାହ୍ମଣମାନେ ଶମ, ଦମ, ତପସ୍ୟା, ଶୌଚ, କ୍ଷମା, ସରଳତା ଜ୍ଞାନ, ବିଜ୍ଞାନ ଓ ଆସ୍ତିକ୍ୟ( ପରଲୋକରେ ବିଶ୍ୱାସ)କୁ କର୍ମ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରିଥାନ୍ତି Ι କ୍ଷତ୍ରିୟମାନେ ଶୌର୍ଯ୍ୟ, ତେଜ, ଧୃତି,କୌଶଳ, ଯୁଦ୍ଧରେ ପାରଙ୍ଗମତା,ଦାନ, ଈଶ୍ୱର ଭାବ ଆଦିରେ ଭୂଷିତ ଅଟନ୍ତି Ι କୃଷି,ପଶୁପାଳନ,ବାଣିଜ୍ୟାଦି କର୍ମ ବୈଶ୍ୟମାନଙ୍କର ଏବଂ ସେବା (ପରିଚର୍ଯ୍ୟାତ୍ମକ କ୍ରିୟା) ଶୂଦ୍ରମାନଙ୍କର ସ୍ୱାଭାବିକ କର୍ମ ବୋଲି ଧରାଯାଏ Ι ସ୍ୱାଭାବିକ କର୍ମ ତ୍ୟାଗ କରି ଭିନ୍ନ ଧର୍ମର କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ଅନୁଚିତ Ι ପରମ ପୁରୁଷ, ପୀତବାସ ଫାଲ୍ଗୁନୀଙ୍କୁ କହିଲେ, "ନିଜ ନିଜ କର୍ମରେ ଲିପ୍ତ ରହିଲେ ମନୁଷ୍ୟ ସେହି କର୍ମରେ ସିଦ୍ଧିଲାଭ କରିଥାଏ Ι ଯେତେ ଭଲରୂପେ ପରଧର୍ମାନୁଗତ କର୍ମ କଲେ ବି, ଏବଂ, ସ୍ୱଧର୍ମଗତ କର୍ମ କଲାବେଳେ ଦୋଷ ତ୍ରୁଟି ରହିଯାଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ, ସ୍ୱଧର୍ମ ପାଳନ ଶ୍ରେୟସ୍କର Ι ହେ ବିବତ୍ସ, ନିରାସକ୍ତ ଓ ନିଷ୍ପୃହ ବ୍ୟକ୍ତି ଶରୀରକୁ ନିଜ ଆୟତ୍ତରେ ରଖି ନିରନ୍ତର ଅଭ୍ୟାସ ଦ୍ୱାରା ସିଦ୍ଧି ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଅନ୍ତି Ι ଶୁଦ୍ଧ ବୁଦ୍ଧିଯୁକ୍ତହୋଇ, ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ତଥା ମନ ଓ ଧ୍ୟାନଯୋଗରେ ପ୍ରବୃତ୍ତହୋଇ, ବୈରାଗ୍ୟ ଆଚରଣ କରି, ବଚନ ସଂଯମ କରି, ରାଗ, ଦ୍ୱେଷ ପରିତ୍ୟାଗ କରି, ଏକାନ୍ତରେ ବାସ କରି, ଅଳ୍ପାହାରରେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୋଇ, ଅହଂକାର, ବଳ, ଦର୍ପ, କାମ, କ୍ରୋଧ ଓ ଲୋଭ ତ୍ୟାଗ କରି, ମମତ୍ୱ ଶୂନ୍ୟ ଓ ପ୍ରଶାନ୍ତ ଚିତ୍ତ ହୋଇଗଲେ ବ୍ରହ୍ମତ୍ୱ ପ୍ରାପ୍ତି ହୁଏ Ι ବ୍ରହ୍ମତ୍ୱ ପ୍ରାପ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ସର୍ବଜୀବରେ ସମଦର୍ଶିତା ଲାଭ କରନ୍ତି ଓ ମୋର ପରା ଭକ୍ତ ହୋଇଯାନ୍ତି Ι ହେ ଶ୍ଵେତବାହନ, ହେ ବିଜୟ, ମତ୍ ପରାୟଣ ହୁଅ Ι ମୋଠାରେ ଚିତ୍ତ ନିବେଶ କର Ι ମୋତେ ସର୍ବକର୍ମ ସମର୍ପଣ କରିଦିଅ Ι ତୁମେ ଇଛା କରି ମଧ୍ୟ ଏ ଯୁଦ୍ଧରୁ ନିବୃତ୍ତ ହୋଇ ରହିପାରିବ ନାହିଁ, କାରଣ ତୁମର ସହଜାତ କ୍ଷତ୍ରିୟ ପ୍ରବୃତ୍ତି ତୁମକୁ ଯୁଦ୍ଧ କରିବାପାଇଁ ବାଧ୍ୟ କରିବ Ι ଏବେ ମୋହ ତୁମକୁ ଯୁଦ୍ଧରୁ ନିବର୍ତ୍ତାଉଛି, ପରେ ସ୍ୱଭାବ ଜାତ ପ୍ରବୃତ୍ତି ତୁମକୁ ଯୁଦ୍ଧ କରିବାକୁ ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଇବ Ι ଈଶ୍ୱର ସମସ୍ତଙ୍କ ହୃଦୟରେ ଅବସ୍ଥାନ କରି ତାଙ୍କ ଇଛା ଅନୁସାରେ ଶରୀର ରୂପକ ଯନ୍ତ୍ରଟିକୁ ଘୁରାଉଥାନ୍ତି Ι ତୁମେ ମଧ୍ୟ ସେହି ଈଶ୍ୱରଙ୍କର ଅର୍ଥାତ ମୋର ଶରଣାପନ୍ନ ହୁଅ Ι ମୋଠାରେ ମନୋନିବେଶ କର Ι ମୋତେ ଭକ୍ତି କର, ପୂଜା କର, ନମସ୍କାର କର ଓ ମୋଠାରେ ହିଁ ଶରଣ ନିଅ Ι "ସର୍ବ ଧର୍ମାନ୍ ପରିତ୍ୟଜ୍ୟ ମାମେକଂ ଶରଣମ୍ ବ୍ରଜ, ଅହଂ ତ୍ୱାଂ ସର୍ବ ପାପେଭ୍ୟୋ ମୋକ୍ଷୟିଷ୍ୟାମି ମା ଶୁଚଃ” Ι ତୁମର ଶୋଚନା କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ Ι ଯାହା କିଛି ପାପର ଆଶଙ୍କା କରୁଛ, ସେ ସମସ୍ତ ପାପରୁ ମୁଁ ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ ଉଦ୍ଧାର କରିବି Ι ହେ ଅର୍ଜୁନ, ଏହି ସବୁ ଗୂଢ ତତ୍ତ୍ୱ ତୁମର ହୃଦୟଙ୍ଗମ ହେଲା ତ ? ଏହି ଗୀତା ତତ୍ତ୍ୱ ଅଭକ୍ତ, ଅଶ୍ରଦ୍ଧ,ଅଧର୍ମୀ ଓ ମୋତେ ନିନ୍ଦା କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କୁ କହିବ ନାହିଁ Ι କିନ୍ତୁ ମୋର ଭକ୍ତମାନଙ୍କୁ ଗୀତା ତତ୍ତ୍ୱ କହୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ପରମପଦ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ Ι ଗୀତା ଅଧ୍ୟୟନ ଓ ଗୀତା ଶ୍ରବଣରେ ମଧ୍ୟ ପୂଣ୍ୟ ଲାଭ ହୁଏ Ι ତୁମେ ଅତି ଗୂଢ ଏହି ଗୀତାର ମର୍ମ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଧ୍ୟାନ ସହକାରେ ଶୁଣିଲ Ι ଏବେ ମୋତେ କୁହ, ତୁମର ଅଜ୍ଞାନତା ଦୂର ହୋଇ ମୋହ ନାଶ ହେଲା ତ ? ଅର୍ଜୁନ କହିଲେ,"ହେ ମହାବାହୁ, ହେ ସର୍ବଶକ୍ତିମାନ୍, ହେ ଜଗଦୀଶ୍ଵର , ମୋର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ମୋହରାଶି ଦୂରୀଭୂତ ହୋଇଛି Ι ଏବେ ମୁଁ ଆପଣଙ୍କ ଆଜ୍ଞା ପାଳନ କରି ଯୁଦ୍ଧ କରିବି Ι"